تأمین منافع ملی از مسیر خواسته‌های اکثریت

در سیاست خارجی دوست و دشمن دائمی وجود ندارد. تابلو و چراغ راهنمای سیاستمداران، منافع ملی کشورشان است. این رویه حاکم بر کل کشورهای جهان است و همه دولت‌ها با عطف به منافع شان، سیاستگذاری می‌کنند. در منطقه، بهترین دوست ایران و شریک راهبردی‌اش، عراق است. همین کشور عراق که وابستگی اقتصادی و تجاری بالایی به ایران دارد؛ در صورتی که احساس کنند منافع و موقعیت‌شان در جای دیگری است؛ بلاتردید مسیر دوستی‌شان را با ایران تغییر می‌دهند. این امری طبیعی در سیاست جهانی است و نباید وقوع چنین مسائلی را غیر طبیعی و خارج از عرف و انتظار تلقی و تصور کرد. هنوز این موضوع بخوبی در ذهن ما ایرانی‌ها جا نیفتاده و خیلی حساسیت بیش از حد نسبت به دوستان منطقه ای‌مان نشان می‌دهیم.
به خصوص در مورد روسیه به کرات اتفاق افتاده که در مرحله تعیین کننده، روسها جانب امریکا را در مواجهه با ایران در پیش گرفته‌اند و در داخل روی این موضوع بحث کردیم که روس‌ها بی اعتماد و فرصت‌طلب هستند. واقعیت امر این است که رفتارهای این چنینی در سیاست بین‌الملل کاملاً طبیعی و عادی است و بایستی ما هم با تعریف درست از منافع ملی، محدوده دوستی و دشمنی‌هامان را ترسیم کنیم. پرسش مهمی که در این بین مطرح است، ماهیت و چیستی منافع ملی است. در تعریف درست از منافع ملی می‌توان به این نکته اشاره داشت که برآیند خواسته‌ها، انتظارات، توقعات اکثریت مردم، همان منافع ملی است. از منظری خواسته عمومی جامعه، منافع ملی آن جامعه است و بایستی با احترام به اصل رأی اکثریت، مسیر سیاستگذاری را به سمت تأمین خواسته‌های روشن مردم حرکت دهیم. جالب اینجاست که حتی اگر مردم یک کشور نظر اشتباه هم داشته باشند باز هم باید به اشتباه هم توجه کرد. داستان پذیرش حکمیت از سوی حضرت امیر(ع) نمونه بارز تاریخی در پذیرش دیدگاه اکثریت مردم است. گواه تاریخ این است که حکمیت چندان مقبول حضرت امیر نبوده اما وقتی حضرت هجوم مردم و خواسته‌شان را می‌بیند، مصلحت را در پذیرش حکمیت می‌بیند.
از این منظر لازمه هر گونه حرکت موفق از سوی سیاستمداران، در اجماع داخلی و جلب آرای مردم است. در عصر جدید هم سیاست خارجی وقتی موفق می‌شود که پشتوانه افکار عمومی را در پشت خود داشته باشد. البته در توجه به نظر اکثریت نبایستی راه افراط را در پیش گرفت. این خواسته باید با اصول، مبانی و دکترین سیاست خارجی هماهنگی و انطباق داشته باشد. نظم در سیاست خارجی ناظر به همین معناست که با در نظر داشتن اصول کلی، خواسته‌های مردم را هم در نظر گرفت و مسیری روشن و امیدوار کننده در حوزه دیپلماسی در پیش گرفت. سیاستمداران باید توجه کنند که در دنیای جدید دیپلماسی عمومی در موفقیت استراتژی‌ها بسیار تأثیرگذار است. اقناع افکار عمومی بیشتر از طریق همین فضای رسانه ای و مجازی صورت می‌گیرد. برای همین است که وزیر امور خارجه کشورمان با آگاهی، در فضای مجازی، پاسخ‌های تهدید ترامپ را می‌دهد. توئیت‌های جنجالی ترامپ شاید در وهله اول یک حرف ساده باشد و پشتوانه قدرت اجرایی نداشته باشد؛ اما همین توئیت‌ها در خیلی از مواقع از مصوبات کنگره امریکا تأثیرگذاری بیشتری دارد. برای همین ظریف سریع و آنلاین، پاسخ ترامپ را از طریق توئیت می‌دهد. لازم است ضمن حضور فعال در عرصه دیپلماسی جهان در داخل هم اجماع سازی و وفاق سازی صورت بگیرد. طرح گفت‌وگوی ملی می‌تواند سرآغازی برای رسیدن به اجماع نخبگان داخلی باشد.
*عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
انتهای پیام/*

تأمین منافع ملی از مسیر خواسته‌های اکثریت

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

۱۰ پرسش بی‌پاسخ از دکتر ظریف

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود