امنیت خلیج فارس شیشه‌ای است

در خصوص اظهار نظر وزیر امور خارجه روسیه از توافق با دبیرکل سازمان همکاری اسلامی بر سر طرحی برای آغاز مذاکرات میان ایران و کشورهای عربی می‌توان گفت پیشنهاد سرگئی لاوروف بسیار خوب است. به گونه‌ای که منطقه نیاز دارد تا میان تهران-ریاض تا حد زیادی کاهش تنش صورت گیرد. روابط میان ایران و عربستان، بسیار طولانی بوده است.

با صراحت می‌توان گفت که دو کشور ایران و عربستان به یکدیگر نیاز دارند. سعودی‌ها به تامین امنیت خلیج فارس نیاز دارند. به عبارت دیگر امنیت تنگه هرمز و حاشیه خلیج فارس که میلیون‌ها بشکه نفت از آن عبور می‌کند، باید توسط ایران تامین شود. پیش از انقلاب نقش برادر بزرگ بر عهده ایران بود. همچنین در دکترین دو ستونی نیکسون در منطقه خلیج فارس عربستان نقش ستون اقتصادی و ایران ستون امنیتی و ژاندارمی منطقه را بر عهده داشت.

ایران بعد از انقلاب تمایل داشت این روند را ادامه دهد، اما عربستان و برخی از کشورهای عربی دیگر این مساله را نپذیرفتند و از دریچه آمریکا به ایران نگاه کردند و دیگر حاضر نشدند ایران را به عنوان برادر بزرگتر بپذیرند. لذا مسائل ایدئولوژیک را مطرح کردند. ایران و عربستان در عرصه‌هایی همکاری در عین رقابت را دنبال می‌کنند. همچنین ایران تلاش داشته در حوزه‌های مشترکی میان کشورهای اسلامی همچون مساله فلسطین، جهان اسلام، سازمان کنفرانس اسلامی مواضع مشترکی به‌وجود آورد. اما متاسفانه کشورهای عربی یکی پس از دیگری زیر بار نرفتند و ایران را مصمم به پیاده کردن هلال شیعی معرفی کردند.

سعودی‌ها در یمن تقریبا شکست خورده‌اند و اکنون جنگ فرودگاه‌ها آغاز شد. در حالی که قرار بود کار یمن دو هفته‌ای تمام شود، بعد از 5 سال هنوز سعودی‌ها راه به جایی نبرده‌اند. بعد از مسائل فجیره، نفتکش‌های ژاپنی و پهپاد آمریکایی، سعودی‌ها بی‌علاقه نیستند که نقطه پایانی بر افزایش تنش‌ها بگذارند. چون اگر جنگی در خلیج فارس به‌وقوع بپیوندد همگان در این آتش خواهند سوخت. امنیت خلیج فارس شیشه‌ای است.

به عبارت دیگر یا برای همگان باید امنیت باشد و یا برای هیچ‌کس، قرار نیست یک کشور نفت صادر کند و کشور دیگر هیچ نفتی صادر نکند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد طی سال‌های گذشته روابط پوتین با عربستان سعودی خوب بوده است هر چند که روابط روس‌ها با ایران نیز مناسب بوده است. از لحاظ تاریخی تمایل عربستان به غرب واضح است اما کاری که دونالد ترامپ می‌کند این است که موجب پیوند بیشتر ایران با کشورهای شرق می‌شود.

ایران با روسیه روابط بسیار خوبی دارد. یکی از مسائلی که اخیرا مطرح شده این است که ایران حدود 700 هزار بشکه نفت در اختیار روس‌ها قرار داده تا پایه‌ای برای باز کردن مسیر مبادلاتی باشد. به نظر می‌رسد روس‌ها به دنبال آن هستند که میان ایران و عربستان ارتباط برقرار کنند. عربستان از زمانی که محمد بن سلمان بر اریکه قدرت قرار گرفت، به نوعی دنبال افزایش تنش با ایران بوده است.

این اقدامی که لاوروف در زمینه تنش‌زدایی با کشورهای منطقه آغاز کرده است بسیار خوب است. عربستان باید توجه داشته باشد که ایران می‌تواند در مساله یمن هم به این کشور کمک کند. عربستان حضور انصارا... را در یمن پذیرفته است. اگر این دریچه روابط باز شود بسیار خوب است و دو کشور نیاز به نشست و گفت‌وگو دارند. به زودی اعزام حاجیان به عربستان آغاز خواهد شد. بنابراین هم آنها به ما نیاز دارند و هم ما به آنها نیاز داریم. ما همسایه هستیم و قبله‌گاه واحد و کتاب واحد داریم. این مسائل می‌تواند برای هر دو کشور مفید باشد.

اما عربستان چندان خوب با ایران تعامل نمی‌کند. ایران تمایل دارد تا با سعودی‌ها و اماراتی‌ها به تفاهم برسد، اما آنها تا حدودی در نیات ایران تردید دارند. ایران به هیچ عنوان دنبال امپراتوری در منطقه نیست و دنبال آن است که‌امنیت منطقه توسط کشورهای منطقه تامین شود.

* استاد دانشگاه

انتهای پیام/*

امنیت خلیج فارس شیشه‌ای است

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

۱۰ پرسش بی‌پاسخ از دکتر ظریف

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود