تحقق عدالت اجتماعی، جوهره اصلی وعده الهی در ظهور و قیام مهدی موعود(عج) است

تشکیل جامعه آرمانی یکی از اهداف پیامبران و امامان بوده است؛‌ بزرگمردانی که همواره در طول تاریخ با هدایت تشریعی و ارایه طریق، گنجینه ‌های عقل بشر را شکوفا کرده‌ و آنان را به طرف سعادت و کمال رهنمون ساخته‌اند تا افراد جامعه، فارغ از هرگونه ظلم و بی ‌عدالتی به طرف کمال حقیقی و معرفت الهی پیش روند.

در این میان حضرت مهدی(عج) آخرین منجی بشریت افزون بر هدایت تکوینی و باطنی خود، دل های مستعد را هدایت می کند تا اینگونه با گسترش عدل و عدالت انسان را به سعادت دنیوی و اخروی برساند. ایشان یگانه فرزند امام عسگری(ع) یازدهمین امام شیعیان است که در نیمه شعبان ۲۵۵ هجری در سامرا چشم به جهان گشود و پس از پنج سال زندگی به دنبال شهادت پدر بزرگوارشان در سن کودکی به امامت رسید.

نام بزرگوار ایشان محمد بن الحسن است و ابوالقاسم کنیه و مهدی، خاتم، منتظر، حجت، صاحب الامر، صاحب الزمان، قائم و خلف صالح از القاب حضرت مهدی(عج) به شمار می روند.

میلاد مهدی موعود(عج)، روز جهانی مستضعفان نام گرفته است از آن جهت که مهم ترین و بارزترین ویژگی حضرت مهدی(عج) برقراری حکومت عدل جهانی است که مستضعفان جهان در آن نقش آفرینی می کنند.

توجه به مستضعفان، همان مطلبی است که در کلام امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی بسیار مورد توجه بوده و ایشان با تعابیری همچون، مستضعفان، محرومان و پابرهنه گان و ... از این قشر یاد می کردند و همواره بر ضرورت خدمت به آنها تاکید داشتند.

گفتگوی با حجت الاسلام «مهدی گرجی» استاد حوزه علمیه و پژوهشگر امور فرهنگی و پاسخ های ایشان را در این مناسبت فرخنده باهم می خوانیم:

** انسان برای رسیدن به برقراری عـدالت هنوز ناامید نشده است و همیشه به گونه‌ای در انتظار بـه سـر مـی‌برد تا با آمدن منجی موعود(عج) به این امید دست یابد، این‌ انـتظار دیرینه بشر تحت چه شرایطی محقق می شود؟

حجت الاسلام مهدی گرجی: در معارف اسلامی به خصوص شیعی از امام مهدی(عج) بـه عـنوان ذخـیره پرارزش خدا برای به‌ ثمر نشاندن رسالت همه انبیا و تلاش هـمه صالحان و موحدان تاریخ یاد می‌شود. شجره‌ طیبه‌ای که در زمین کاشته شده و در طول تاریخ به وسیله تلاش و مجاهدت های رسولان الهـی‌ و اوصـیای‌ آنـان‌ پرورانده شده است، باید به دست آخرین وصی پیامبرخاتم(ص) بـه ثـمر بنشیند. به‌ همین‌ جهت، در حکومتی که به دست یگانه مصلح کل عالم بشریت، حضرت مهدی موعود ‌(عج) تشکیل‌ مـی‌شود، عـدالت اجـتماعی و تحقق آن در جامعه به عنوان عصاره و چکیده حکومت آرمانی و جهانی او معرفی‌ شده اسـت. به بیانی دیگر، شاخص‌ترین‌ شعاری‌ که در میان هـمه شـعارهای دیگر، برای معرفی مهدی موعود(عج) و حکومت او انتخاب شده، شعار عدالت‌ و ظلم‌ستیزی‌ است‌، زیرا گسترش عـدالت و ریشـه‌سوزی بـیداد، ظلم و تبعیض در زمین، در صدر آرمان ها و اهداف‌ یک جامعه نمونه قرار دارد.

در جامعه مهدوی همه‌جا سخن از عدالت و قـسط اسـت. در جامعه‌ای‌ که‌ در سایه‌سار حضور آخرین باقی‌مانده آل محمد تشکیل می شود، هیچ چیز به‌ انـدازه عـدالت و قـسط روشنی و نما ندارد. گویا باقی‌ ماندن‌ جهان‌ نیز برای رسیدن به این نقطه و سرانجام‌ است‌. بـه نـظر می‌رسد خدا به گونه‌ای برنامه جهان را تنظیم کرده است که‌ آخرین‌ بـرگ های تـاریخ بـا مهر عدالت‌ و قسط‌ مرقوم می شود. این‌ امر آن‌قدر مهم است که حتی اگر یک‌ روز از عـمر دنـیا بـاقی مانده باشد، او را چنان طولانی خواهد کرد تا بشر خسته از ظلم و بیداد، آن گـمشده تـاریخی خود را بیابد و کامش به درک آن‌ شیرین‌ شود.

**در برخی روایت ها و برخی منابع تاریخ اسلام آمده است که احیای زمین بر پایه عدل و اقامه قسط صورت می پذیرد، در این باره توضیح دهید؟

حجت الاسلام گرجی: برپایه روایت ها و آیه های قرآنی، احیای زمین به بـرپایی عدل و اقامه قسط در جامعه تفسیر شده است، زیرا جامعه بی‌عدل و پر از ظلم و جور مانند زمین‌ مرده‌ای است‌ که حیات در آن وجود ندارد و قابل باروری نیست. این موضوع در احادیثی که درباره جامعه عصر ظهور وجود دارد، همواره به صراحت آمده است. در صدها روایت‌ و کتاب های‌ مختلف در مورد گستردگی عدالت و تحقق آن در جامعه آن عصر تأکید شده است. عدالت و دادگری همچون ‌گرما و سرما در درون خانه‌های مردمان نفوذ می‌کند و مأمن و مـسکن وجـود آنان را سامان‌ می‌بخشد.

در بسیاری از این روایت ها از پرچمدار این جامعه به عنوان مظهر و تجلی کامل عدالت یاد شده است. عدل، آشکارترین صفت نیک آن امام(ع) است‌. بـرای هـمین حضرت مهدی(عج) در دعای شب های رمضان، عـدل نـامیده شده است. اگـرچه در طـول تاریخ، انبیا و اولیا به عنوان پرچمداران جامعه انسانی از طرف خدای سبحان، انسان ها را به تحقق چنین جامعه‌ای فرا می‌خواندند اما زندگی بشر هیچ‌گاه میل به طرف صلاح و تقوا و خالی شدن از ظـلم و جـور و برپایی عدل الهی و تحقق عدالت اجتماعی پیدا نکرده است و این تنها به دست صاحب اصلی عصر ظهور تحقق خواهد یافت. حضور آن حضرت(عج) به این نیاز عمده جامعه بشری، یعنی برقراری عدالت و گسترش دادگـری و حـاکمیت روابط انـسانی بر جامعه انسان های تشنه عدالت پاسخ می‌دهد، گمشده بشریت‌ را برای انسان ها به ارمغان می‌آورد و آرمان توده‌ها را تـحقق می‌بخشد. تحقق عدالت اجتماعی اقدام اصلی و سرلوحه همه برنامه‌های این جامعه اسـت. گـذشتگان نـیز در راه تحقق آن فداکاری های فراوان‌ کردند در طول تاریخ نیز بیشترین درگیری‌ و مبارزه پیامبران‌ بر سر اجرای عدالت اجتماعی بـوده ‌اسـت. اصول و آرمان های آنان از آن جهت دچار موانع شده و با کارشکنی هایی فراوانی رو به‌ رو می‌شد کـه مـاهیتی ظـلم‌ستیز و دادگرایانه داشته است وگرنه صرف‌ اعتقاد به اصول و مبانی دینی بدون آنکه در حرکت اجتماعی دخـالت داشته باشد و با بیداد و ستم درگیر شود، برنامه‌های اقتصادی‌ و مالی‌ را کنترل کند و سـودطلبان را وا دارد تا از برخی منافع‌ و فـزون خواهی ها دسـت بردارند، درگیری و ستیزی را در پی نخواهد داشت.

** ابـعاد عـدالت اجتماعی در جامعه مد نظر حضرت مهدی(عج) چه مواردی را شامل می شود؟

حجت الاسلام گرجی: تـحقق عدالت اجتماعی در جامعه به دلیل تنوع و پیچیدگی جوامع انسانی‌، ابعاد متنوعی‌ را شامل می‌شود. در جامعه‌ای که داعیه‌دار تحقق عـدالت اجتماعی است، هم مناسبات اقتصادی‌ و توزیع‌ امکانات و ثروت های عمومی بر پایه عـدل و داد اسـتوار اسـت و هم به کار گماردن‌ مدیران‌ و تعیین‌ مناصب در سطوح مختلف مدیریتی بر محوریت عدالت صورت می‌گیرد. در پرتو اجـرای ‌عـدالت، قدرتمندان‌ جرأت‌ تجاوز به حقوق محرومان و مستضعفان را ندارند و افراد ضعیف و ناتوان نیز از کـسب‌ حـقوق‌ خـود و بهره‌مند شدن از حمایت های دستگاه قضا ناامید نمی‌شوند. در چنین جامعه‌ای حق برای همگان‌ شناخته‌ شده‌ و در عـمل مورد احترام است و ظلم، تبعیض و بی‌عدالتی در شکل گسترده‌ای مورد نفرت‌ و انزجار مردم اسـت، قوانین برای همگان یکـسان اجـرا می‌شود و زمینه رشد و تکامل برای همه مردم به‌ طور عادلانه فراهم می‌شود.

احادیث درباره رفاه اقتصادی و از میان رفتن فـقر در جـامعه مهدوی و در عصر ظهور بسیار اسـت. این امـر اهـمیت موضوع و نقش آن را در سـاختن جـامعه سالم قرآنی می‌رساند. از امـام بـاقر(ع) درباره ریشه کنی فقر و بی‌نیازی مردم در زمان حضور حضرت(عج) نقل‌ شده‌ است‌: به هـنگام ظـهور حضرت مهدی مردم‌ مالیات های‌ خود را بـر دوش مـی‌گیرند و به خـدمت آن حـضرت مـی‌آورند. در مدینه فاضله مهدوی، فاصله طبقاتی از جامعه برداشته شده، همه انسان ها بـرابر و هـم‌ردیف خواهند شد. واجـب‌ است‌ که همه‌ به هم کمک کنند و یکدیگر را تقویت‌ نمایند و هیچ فردی ضعف دیگری را نپسندد، غم هرفردی، غم همه و شادی هرشخص، شادی همه‌ باشد. اینها آرمان های انسانی جامعه مطلوب‌ است. در مدینه فاضله شـیعی و در نـظام‌ مهدوی، عدالت سیاسی مصداق خود را می‌یابد و به‌ طور کامل پیاده می‌شود. در صدر این حکومت، انسانی قرار گرفته که آگاه‌ترین، مؤمن‌ترین و عادل‌ترین‌ فرد جامعه خواهد بـود؛ فردی که ذخیره‌ اولیای‌ الهی‌ و پیاده‌ کننده‌ اهداف‌ همه انبیاست. یکی از مهم‌ترین عرصه‌های یک جامعه‌ عرصه‌ فرهنگی است‌ و اهمیت آن به گونه‌ای است که می‌توان گفت پایداری و استمرار حیات یک جـامعه از اعـماق عرصه فرهنگی‌ آن ریشه می‌گیرد. از این رو یکی از ابعاد عدالت اجتماعی که ‌حساسیت بـالایی دارد، بعد فرهنگی آن است.

**شیوه‌های تحقق عدالت اجتماعی در جامعه مهدوی به چه شکلی است؟
حجت الاسلام گرجی: مهم‌ترین ابزار اجـرای‌ عـدالت اجتماعی، وضع قوانین عادلانه و اجرای دقیق آن اسـت. اگرچه بر اساس اعتقادات مـسلمانان، این‌ قانون‌ عادلانه از بعثت پیامبر(ص) تـا برپایی جامعه‌ مطلوب‌ در میان مـردم موجود است، اما هیچ وقت‌ این ‌ قـانون به طور کامل پیاده نشده است. فقط در دوره حضور است که‌ تعلیمات‌ قرآن و سنت بـه طـور کامل‌ در جامعه حاکم‌ می شود و قـوانینی‌ کـه قـبل از آن متروک و از میان‌ رفـته بـودند، زنده می شود. امام علی(ع) در این خصوص مـی‏ فرماید: «او به‌ هنگام‌ قـیام، عـدالت اسلامی و دادگری و روش‌ پیامبر در عدالت را در چـشم‌انداز جـهانیان قرار خـواهد داد و کـتاب و سـنت را که‌ پیش‌ از او مرده ‏اند، زنـده خواهد ساخت‌.»

در هیچ جامعه‌ای‌ برقراری عدالت بدون داشتن دستگاه قضای عادلانه امکان نـدارد. دسـتگاه قضا، در هر جامعه‌ای ضامن اجرای قانون و پیاده کردن عدالت اجتماعی است اما در گذر زمان هیچ وقت تاریخ بشر به‌ یاد ندارد که در جامعه‌ای نهاد قضا به این فلسفه وجودی‌اش عمل کرده بـاشد. در سیستم قضایی اسلام قبل از تشکیل جامعه مطلوب، قضاوت بر اساس بینات و شواهد است. نـتیجه چنین داوری عدالت واقعی است، به گونه‌ای که حتی اگر مظلومی‌ نتواند برای اثـبات حق خود به شـاهد و گـواهی دست یابد، به سبب این‌گونه قضاوت، به حق خود خواهد رسید.

بدین ترتیب‌، دیگـر هـیچ ستمی از دید نافذ امام مهدی(عج) مخفی نمی‌ماند، هیچ مظلومی تنها گذاشته نمی‌شود و هیچ‌ ظالمی راه گریز از اجرای حـد و حـکم‌ الهی را نمی‌یابد. جامعه‌ای که یکی از مهم‌ترین اهدافش، برپایی عدل و قسط در جامعه اسـت، بـاید مدیران و کارگزارانش‌ از بهترین‌، عادل‌ترین و نـیک‌ترین افـراد جامعه بـاشند زیرا ‌ وجود کـارگزاران عـدل‌گستر که خود عدالت را نیکو بشمارند، لازمه تحقق عدالت در جامعه است. برپایه روایت ها، ترکیب مدیران جامعه مهدوی را افرادی تشکیل‌ مـی‌دهند کـه خود زمانی از پیامبران الهی یا وصیان و جـانشینان آنـها بوده‌اند.

** رشـد مـعرفت و دانایی از جمله ویژگی های جامعه مطلوب امام عصر(عج) به شمار می رود، این موضوع از کجا نشأت می گیرد؟

حجت الاسلام گرجی: علم و دانش لازمه تحقق عدالت در جامعه است. همچنان که عـدالت‌ حـاکم‌ بر نظام خلقت برآمده از علم‌ عالم‌ علی الاطلاق‌ است‌، در جامعه انسانی نیز معرفت‌، دانایی و درک لازمه اجـرای عـدالت اسـت. یکـی از دلایل فـراگیری عدالت در جامعه مطلوب دانایی وآگاهی شهروندان آن جامعه است. مصداق کامل چنین جامعه‌ای فقط در دوران‌ بعد از ظهور محقق‌ می‌شود. این دوران زمان گسترش عـلم و دانـایی است و جامعه مطلوب مؤمنان، جامعه علم است.

در چنین جامعه‌ای دانایی و فرزانگی بـدیلِ جـهل و نادانی می‌گردد و جهان از نور عقل و دانش آکـنده مـی‌شود. جـهان‌ از دانایی و فرزانگی سیراب می‌گردد و در نهایت اینکه درخـت سـعادت انسان در سایه ظهور حکومت علم‌پرور و جهل‌سوز مهدوی تحقق می‌یابد. انسان عصر ظهور تحت ولایت آخرین وصـی خـاتم النبیین به حدی از دانایی و فرزانگی می‌رسد که لیاقت تسخیر قله دانش و عـلم را مـی‌یابد.

انتهای پیام/*

تحقق عدالت اجتماعی، جوهره اصلی وعده الهی در ظهور و قیام مهدی موعود(عج) است

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

۱۰ پرسش بی‌پاسخ از دکتر ظریف

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود