در جامعه‌ای متکثر مانند ایران، با تنوع قومی، زبانی، مذهبی و فرهنگی، رسانه‌ها نقش کلیدی در شکل‌دهی به افکار عمومی و تقویت انسجام اجتماعی دارند.  مرزبندی‌های کاذب، که بر اساس تفاوت‌های سطحی ایجاد می‌شوند، می‌توانند به تفرقه و کاهش همبستگی ملی منجر شوند.  رسانه‌ها با رویکردی آگاهانه می‌توانند این مرزبندی‌ها را نفی کرده و به تقویت وحدت ملی کمک کنند. 

۱. مرزبندی‌های کاذب: تعریفی اجمالی

مرزبندی‌های کاذب به تفکیک‌های اجتماعی اشاره دارند که بر پایه تفاوت‌های نژادی، زبانی، مذهبی یا فرهنگی ایجاد می‌شوند و اغلب فاقد مبنای منطقی یا علمی هستند.  این مرزبندی‌ها می‌توانند به تبعیض، نابرابری و تنش‌های اجتماعی منجر شوند.  در ایران، تنوع فرهنگی و قومی می‌تواند زمینه‌ساز چنین مرزبندی‌هایی باشد، اما با مدیریت صحیح رسانه‌ای، این تنوع می‌تواند به منبعی برای غنای فرهنگی تبدیل شود. 


۲. نقش رسانه‌ها در نفی مرزبندی‌های کاذب

۲.۱. ترویج گفتمان وحدت

رسانه‌ها می‌توانند با تولید محتواهایی که بر اشتراکات فرهنگی و تاریخی تأکید دارند، به تقویت حس همبستگی ملی کمک کنند.  برنامه‌های مستند، گفت‌وگوهای بین‌فرهنگی و پوشش اخبار مثبت از تعاملات بین اقوام مختلف می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند. 

۲.۲. مقابله با کلیشه‌ها و تعصبات

رسانه‌ها باید از بازتولید کلیشه‌های منفی درباره اقوام یا گروه‌های خاص خودداری کنند.  به‌جای آن، می‌توانند با ارائه روایت‌های متنوع و واقع‌گرایانه، به درک بهتر و احترام متقابل بین گروه‌های مختلف کمک کنند. 

۲.۳. آموزش و آگاهی‌بخشی

از طریق برنامه‌های آموزشی و تحلیلی، رسانه‌ها می‌توانند به مخاطبان خود درک عمیق‌تری از مفهوم تنوع فرهنگی و اهمیت آن در جامعه ارائه دهند.  این آگاهی می‌تواند به کاهش تعصبات و پذیرش بیشتر تفاوت‌ها منجر شود. 


۳. چالش‌های پیش‌رو

۳.۱. فشارهای سیاسی و اقتصادی

رسانه‌ها ممکن است تحت تأثیر فشارهای سیاسی یا اقتصادی، از پرداختن به موضوعات حساس مرتبط با مرزبندی‌های کاذب خودداری کنند.  این امر می‌تواند مانع از ایفای نقش مؤثر رسانه‌ها در این زمینه شود. 

۳.۲. کمبود منابع و آموزش

برای تولید محتوای کیفی و تأثیرگذار، رسانه‌ها نیاز به منابع مالی و انسانی مناسب دارند.  کمبود آموزش‌های تخصصی در زمینه‌های مرتبط با تنوع فرهنگی نیز می‌تواند چالشی در این مسیر باشد. 

۴. راهکارها و پیشنهادات

۴.۱. حمایت از رسانه‌های محلی

رسانه‌های محلی می‌توانند نقش مهمی در بازتاب دادن صدای اقوام و گروه‌های مختلف ایفا کنند.  حمایت از این رسانه‌ها می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی کمک کند. 

۴.۲. تدوین سیاست‌های رسانه‌ای جامع

تدوین و اجرای سیاست‌هایی که بر ترویج تنوع فرهنگی و نفی مرزبندی‌های کاذب تأکید دارند، می‌تواند به هدایت رسانه‌ها در مسیر صحیح کمک کند. 

۴.۳. آموزش و توانمندسازی خبرنگاران

برگزاری دوره‌های آموزشی برای خبرنگاران در زمینه‌های مرتبط با تنوع فرهنگی، می‌تواند به افزایش کیفیت و تأثیرگذاری محتوای رسانه‌ای منجر شود. 


نتیجه‌گیری

رسانه‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود در اطلاع‌رسانی، آموزش و ترویج گفتمان‌های وحدت‌آفرین، می‌توانند نقش مؤثری در نفی مرزبندی‌های کاذب و تقویت انسجام اجتماعی ایفا کنند.  با مواجهه آگاهانه با چالش‌ها و بهره‌گیری از راهکارهای مناسب، رسانه‌ها می‌توانند به ابزارهایی قدرتمند برای ساختن جامعه‌ای همبسته و متنوع تبدیل شوند.

*روزنامه نگار و تحلیل گر مسائل سیاسی و بین الملل 

انتهای پیام/*