تدوین نقشه راه رسانه‌ای برای پیشگیری از بحران‌های اجتماعی نیازمند تعریف دقیق مفاهیم، بررسی تجربه‌های داخلی و بین‌المللی، چاره‌اندیشی برای چالش‌های موجود و ارائه راهکارهای عملی است.

رسانه‌ها نه‌فقط به‌عنوان وسایل اطلاع‌رسانی، که به‌عنوان ابزارهای قدرتمند «قدرت نرم» می‌توانند تأثیر چشمگیری بر پیشگیری، مدیریت و کاهش پیامدهای بحران‌های اجتماعی داشته باشند.

در ایران، مطالعات نشان می‌دهند که رسانه‌ها در مواقع بحران قابلیت‌هایی از قبیل تنظیم افکار عمومی، ارائه اطلاعات دقیق، ایجاد حس همبستگی و تغییر الگوهای رفتاری را در اختیار دارند.

تدوین نقشه راه رسانه‌ای مستلزم شناسایی دقیق مخاطبان هدف، تعیین محتوا و پیام مناسب، انتخاب رسانه‌های مؤثر، تقویت زیرساخت‌های دیجیتال، توانمندسازی نیروی انسانی و ایجاد سازوکارهای نظارتی است.

تجربه‌های موفق نهادهای رسانه‌ای در بحران‌های اخیر (مانند بحران آب و کرونا) نشان می‌دهد که هماهنگی نهادهای دولتی، رسانه‌ها و نهادهای غیردولتی می‌تواند منجر به شکل‌گیری «جبههٔ واحد رسانه‌ای» و ارتقای تاب‌آوری اجتماعی شود.

در این یادداشت، ضمن بررسی مبانی نظری و چالش‌های راهبردی، نمونه‌هایی از تجربه‌های موفق داخلی و بین‌المللی مطرح می‌شود و توصیه‌های عملی برای تدوین و اجرایی‌سازی نقشه راه رسانه‌ای ارائه می‌گردد.

۱. مقدمه: ضرورت پیشگیری رسانه‌ای از بحران‌های اجتماعی

۱.۱. تعریف بحران اجتماعی

بحران اجتماعی به وضعیتی اطلاق می‌شود که توازن اجتماعی را به هم می‌زند و ممکن است ناشی از عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی یا محیطی باشد. در کشور ما موضوعاتی مانند بحران آب، بحران اقتصادی، نابرابری‌های منطقه‌ای، آلودگی هوا و شیوع بیماری‌های همه‌گیر از مصادیق بارز بحران‌های اجتماعی هستند . وقتی بحران به‌موقع شناسایی و مدیریت نشود، تبعات آن شامل بی‌ثباتی اجتماعی، نزاع‌های دهک‌دهی، نارضایتی عمومی و حتی مهاجرت‌های اجباری می‌شود. رسانه‌ها می‌توانند با ایفای نقش پیشگیرانه، از شعله‌ور شدن این بحران‌ها جلوگیری کنند .

۱.۲. رسانه به‌عنوان ابزار «قدرت نرم»

جوزف نای (Joseph Nye) مفهوم «قدرت نرم» را این‌گونه تعریف می‌کند که «قدرت نرم توانایی تغییر ترجیحات دیگران از طریق جذابیت ارزش‌ها، فرهنگ و سیاست است» . رسانه با بازتاب مداوم پیام‌های دقیق و متناسب، می‌تواند در برابر شایعات و اطلاعات نادرست عمل کند و فضای آگاهانهٔ جامعه را فراهم آورد. در مقطع بحران، منتشرکردن داده‌های موثق، تحلیل‌های کارشناسی و نشان‌دادن راهکارهای عملی، موجب تقویت تاب‌آوری اجتماعی می‌شود .

۲. مبانی نظری و چارچوب مفهومی

۲.۱. نقش رسانه در چرخه بحران

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که «مدیریت رسانه‌ای بحران» شامل سه دورهٔ اصلی است: پیش از بحران (پیشگیری و هشدار)، حین بحران (اطلاع‌رسانی و هماهنگی واکنش) و پس از بحران (بازسازی و ارزیابی) . در مرحلهٔ پیشگیری، رسانه‌ها می‌توانند با آموزش عمومی، اطلاع‌رسانی میدانی و انتشار تحلیل‌های کارشناسی، تاب‌آوری جامعه را تقویت کنند. با این رویکرد، سطح آگاهی مخاطبان بالا رفته و احتمال شیوع بحران یا تبعات آن کاهش می‌یابد.

۲.۲. مفهوم تاب‌آوری اجتماعی

«تاب‌آوری اجتماعی» به توانایی جامعه برای مقابله با فشارها و بازگشت به وضع عادی پس از بحران گفته می‌شود. رسانه با ترویج «سودمندی اجتماعی»، «ارتباط میان افراد» و «تقویت روحیه همبستگی» می‌تواند تاب‌آوری را بهبود بخشد . برای مثال، انتشار داستان‌های موفقیت بومی در مواجهه با بحران آب یا شیوع بیماری، مخاطب را به جستجوی راه حل‌های محلی تشویق کرده و حس امید را در جامعه زنده نگه می‌دارد.

۳. تجربه‌های داخلی در پیشگیری رسانه‌ای از بحران

۳.۱. بحران آب و جبههٔ رسانه‌ای

بحران آب در ایران به‌ویژه در دو دههٔ اخیر، ابعاد خطرناکی پیدا کرده است. مطالعات اقلیمی نشان می‌دهد که ۹۷ درصد از مساحت کشور تحت تأثیر کمبود بارندگی و خشکسالی سی‌ساله است . رسانه‌های داخلی با انتشار گزارش‌های میدانی، اینفوگرافیک‌های آماری و مصاحبه با کارشناسان اقلیم و کشاورزی، آگاهی عمومی را نسبت به وضعیت بحرانی تقویت کردند . در برخی استان‌ها، شبکهٔ رسانه‌ای محلی با همکاری سازمان آب و مدیریت بحران، پویش «هر خانواده یک لیتر» را راه‌اندازی کرد که منجر به کاهش ۱۰ درصدی مصرف آب خانگی شد .

۳.۲. بحران کرونا و اطلاع‌رسانی دقیق

شیوع ویروس کرونا در اسفند ۹۸ نمونه‌ای از نقش پیشگیرانهٔ رسانه‌ها بود. در حالی که اخبار ناقص و شایعات اولیه موجب تشویش اذهان عمومی شده بود، رسانه‌های رسمی با انتشار روزانه آمار مبتلایان، توصیه‌های پزشکی و راهنمایی‌های بهداشتی، از آغاز همه‌گیری توانستند زمینهٔ واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌ها را فراهم کنند .

گزارش‌های تحلیلی شبکهٔ خبر ۲۰ ایران (ایرنا) و تحلیل‌های استانی خبرگزاری مهر موجب شد تا ابتدا مشکلات زیرساخت درمانی در استان‌های خوزستان و گیلان شناسایی و با اولویت‌بندی تجهیزات پزشکی و تست‌های PCR، تعداد مرگ و میر به‌موقع کنترل شود .

۳.۳. بحران اقتصادی و کاهش نارضایتی

در دورهٔ اخیر، بحران اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و کاهش ارزش پول ملی منجر به نارضایتی عمومی شد. رسانه‌های داخلی با استناد به آمارهای رسمی بانک مرکزی و سازمان برنامه‌وبودجه، گزارشاتی منتشر کردند که امکان مقایسهٔ نرخ تورم و قدرت خرید را برای مردم شفاف شد . همزمان، برخی روزنامه‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال به معرفی راهکارهای صرفه‌جویی و کسب‌وکارهای خرد پرداخته و اتکا به اقتصاد خانوار را تقویت کردند که به تعدیل تبعات روانی و اجتماعی تاحدودی کمک نمود .


۴. تجربه‌های بین‌المللی و الگوگیری

۴.۱. مدل بریتانیا: قانون آزادی اطلاعات برای شفافیت پیشگیرانه

در بریتانیا، قانون «آزادی اطلاعات» (Freedom of Information Act) از سال ۲۰۰۰ اجرا می‌شود و رسانه‌ها می‌توانند به‌راحتی از دستگاه‌های دولتی درخواست اسناد و داده‌های مربوط به بحران‌ها را داشته باشند . این شفافیت منجر شد تا انتقادات رسانه‌ای از سیاست‌های مدیریت بحران، از جمله نحوهٔ توزیع واکسن در زمان شیوع کووید-۱۹، به پشتیبانی از تصمیمات صحیح کمک کند. ایران نیز با وجود تصویب قانون دسترسی آزاد به اطلاعات در سال ۱۳۸۷، هنوز موانعی در اجرای کامل آن دارد؛ لذا الگوگیری از تجربهٔ بریتانیا می‌تواند به تقویت بخش پیشگیری رسانه‌ای کمک کند .

۴.۲. کانادا: شبکهٔ رادیویی برای بحران‌های طبیعی

در استان‌های آلبرتا و بریتیش کلمبیا، شبکه‌های رادیویی محلی تخصصی برای اطلاع‌رسانی بحران‌های طبیعی (مانند آتش‌سوزی جنگل و سیل) وجود دارد. این شبکه‌ها با پشتیبانی دولت و وزارت منابع طبیعی کانادا، اطلاعات دقیق جغرافیایی و زمان‌بندی هشدارها را به‌صورت لحظه‌ای منتشر می‌کنند . شبیه‌سازی این مدل در ایران، با همکاری سازمان مدیریت بحران کشور و صداوسیما، می‌تواند در کاهش آسیب‌های بحران‌های محیطی بسیار مؤثر باشد.

۴.۳. ژاپن: آموزش عمومی از طریق رسانه‌های جمعی

ژاپن به‌عنوان کشوری که در معرض زلزله و سونامی است، از دههٔ ۱۹۶۰ با استفاده از رادیو و تلویزیون عمومی، برنامه‌های آموزشی منظم درباره‌ٔ «چگونه در هنگام زلزله رفتار کنیم» را تولید و پخش کرده است . رسانه‌ها با ادغام آموزش با سرگرمی‌های کودکان و مسابقات عمومی، نسل جدید را نسبت به آمادگی در مقابل بحران‌ها حساس کردند. این تجربه نشان می‌دهد که «آموزش رسانه‌ای پیشگیرانه» می‌تواند تأثیر بسزایی بر کاهش تلفات بحران داشته باشد. ایران با توجه به وقوع زلزله‌های متعدد در مناطق پرجمعیت، می‌تواند از این مدل الگوبرداری کند .

۵. شناسایی مخاطبان هدف و پیام‌های کلیدی

۵.۱. گروه‌های مخاطب گسترده

برای تدوین نقشه راه رسانه‌ای، لازم است مخاطبان به چند دسته تقسیم شوند:

1. عموم مردم: شامل شهروندان ساکن در شهرها و روستاها که به اطلاعات پایه‌ای برای پیشگیری از بحران نیاز دارند.

2. شهروندان در معرض خطر: مناطقی که به‌دلیل شرایط اقلیمی، جغرافیایی یا اقتصادی بیشتر در معرض بحران قرار دارند (مثلاً زلزله‌خیزها، مناطق خشک و کم‌آب).

3. گروه‌های خاص: نظیر سالمندان، کودکان و افراد دارای بیماری‌های مزمن که نیاز به اطلاعات خاص و پشتیبانی روانی-اجتماعی دارند.

4. نخبگان و تصمیم‌سازان: شامل مدیران دولتی، فعالان اجتماعی، اساتید دانشگاه و خبرنگاران که باید به‌عنوان «پخش‌کنندگان پیام» و «تولیدکنندگان محتوا» عمل کنند .


۵.۲. پیام‌های کلیدی

1. آگاهی از وضعیت واقعی: انتشار گزارش‌های دقیق آماری، نقشه‌های تعاملی و نمودارهایی که سطح بحران را نشان دهد.

2. آموزش مهارت‌های پیشگیرانه: ارائهٔ راهنمای عملی برای رفتار در لحظهٔ وقوع بحران (مانند زلزله یا سیل).

3. تاکید بر همبستگی و همیاری: تبلیغ تجربه‌های موفق محلی برای تشویق مردم به کمک رساندن به همدیگر.

4. رد شایعات و اطلاعات نادرست: انتشار راهنمای نحوهٔ تشخیص اخبار جعلی و ایجاد تذکر دربارهٔ پیامدهای اطلاعات نادرست.
5. انتشار الگوهای مدیریتی موفق: معرفی مدل‌های مدیریتی و تجربه‌های بین‌المللی و داخلی که منجر به کاهش خسارت شده است .


۶. اجزای کلان نقشه راه رسانه‌ای

۶.۱. تبیین استراتژی و اهداف

1. استراتژی کلان: پیشگیری از بحران‌های اجتماعی از طریق سازوکارهای رسانه‌ای با مشارکت حداکثری نهادهای دولتی و غیردولتی
2. اهداف کوتاه‌مدت: افزایش آگاهی ۳۰ درصدی مخاطبان هدف تا پایان سال اول اجرای نقشه راه
3. اهداف میان‌مدت: کاهش ۲۰ درصدی پیامدهای بحران (تلفات مالی و جانی) در مناطق هدف طی دو سال
4. اهداف بلندمدت: تثبیت ساختارهای رسانه‌ای پیشگیرانه در همهٔ استان‌ها و شهرها تا پایان سال پنجم اجرای طرح .


۶.۲. تعیین ساختار مدیریتی

1. قرارگاه رسانه‌ای ملی: ادغام واحدهای مربوط به اطلاع‌رسانی بحران در صداوسیما، وزارت فرهنگ و ارشاد، سازمان مدیریت بحران و خبرگزاری‌های رسمی
2. کمیتهٔ هماهنگی استانی: با عضویت نمایندگان رسانه‌های محلی، بخش‌های اجتماعی استانداری و دانشگاه‌های منطقه‌ای
3. کارگروه تخصصی: شامل کارشناسان ارتباطات، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی بحران و فناوری اطلاعات برای تدوین محتوا و پیام‌های تخصصی
4. باشگاه مخاطب وفادار: شبکه‌ای از افراد آموزش‌دیده در هر محله که به‌عنوان سفیران محلی رسانه عمل می‌کنند .



۶.۳. شناسایی منابع و فناوری‌ها

1. منابع انسانی: آموزش روزنامه‌نگاران، روابط‌عمومی‌ها و تولیدکنندگان محتوا

2. منابع مالی: تخصیص درصدی از بودجهٔ مدیریت بحران به فعالیت‌های رسانه‌ای پیشگیرانه

3. فناوری اطلاعات: ایجاد سامانهٔ ملی پایش و تحلیل رسانه‌ای با امکانات AI برای رصد سریع ترندها و شایعات .


۷. فعالیت‌ها و اقدامات اجرایی

۷.۱. آموزش و ظرفیت‌سازی

۷.۱.۱. برگزاری دوره‌های «خبرنگاری بحران»

دوره‌هایی با مشارکت دانشگاه‌ها و انجمن‌های صنفی رسانه‌ای در ۱۰ استان کشور برگزار شود تا خبرنگاران بتوانند مهارت‌های تعیین اعتبار اخبار، تحلیل داده‌های آماری بحران و ارتباط با گروه‌های تخصصی را بیاموزند.

۷.۱.۲. کارگاه‌های «سواد رسانه‌ای شهروندی»

در مدارس و مراکز فرهنگی، کلاس‌هایی برای آموزش «چگونه شایعه را بشناسیم؟» و «چگونه اطلاعات معتبر دریافت کنیم؟» برگزار گردد تا شهروندان ضمن آگاهی از بحران، مسئولانه رفتار کنند.

۷.۲. تولید محتواهای چندرسانه‌ای

۷.۲.۱. اینفوگرافیک و موشن‌گرافیک

با همکاری گرافیست‌ها و انیماتورها، اینفوگرافیک‌های ساده دربارهٔ مراحل پیشگیری از سیل، ایمنی زلزله و صرفه‌جویی در مصرف آب تهیه و در شبکه‌های اجتماعی منتشر شود.

۷.۲.۲. پادکست‌های گفت‌وگوی تخصصی

پادکست‌هایی با حضور کارشناسان بحران‌شناس، روان‌شناس اجتماعی و مهندسان هیدرولوژی ضبط و به زبان‌های محلی مناطق مختلف منتشر شود. این پادکست‌ها به‌صورت هفتگی به موضوعات روز بحران اختصاص یابد.

۷.۲.۳. مستندهای کوتاه

تولید مستندهای یک تا پنج دقیقه‌ای با روایت‌های محلی از تجربه‌های موفق در مواجهه با بحران‌های اقتصادی، محیطی یا بهداشتی در استان‌های مختلف  مثلاً مستندی دربارهٔ موفقیت روستاییان گلستان در مدیریت منابع آب، با انتشار آنلاین و پخش در تلویزیون‌های محلی .

۷.۳. پلتفرم‌های اطلاع‌رسانی لحظه‌ای

۷.۳.۱. اپلیکیشن «پیشگیری آنلاین»

طراحی اپلیکیشنی که اطلاعات لحظه‌ای بحران‌های طبیعی را بر اساس داده‌های هواشناسی و مدیریت بحران منتشر کند و هشدارهای منطقه‌ای ارسال نماید. امکان ارتباط مستقیم با مدیریت بحران استان و گزارش وضعیت اضطراری توسط کاربران نیز فراهم گردد.

۷.۳.۲. شبکهٔ وب‌سایت‌های تخصصی

ایجاد شبکهٔ وب‌سایت‌های متصل به یکدیگر در هر استان، که اطلاعات آماری، مقالات آموزشی، فایل‌های صوتی-تصویری و پرسش‌وپاسخ‌های متداول را برای بازدیدکنندگان فراهم کنند.

۷.۴. گردهمایی‌ها و جشنواره‌های رسانه‌ای

۷.۴.۱. جشنوارهٔ «رسانه و تاب‌آوری»

سالانه جشنواره‌ای برگزار شود که آثار خبرنگاران، مستندسازان، پادکسترها و بلاگرها دربارهٔ تاب‌آوری اجتماعی و پیشگیری از بحران را داوری و تقدیر کند. این جشنواره می‌تواند شامل بخش‌های عکس، ویدئو کوتاه و مقاله نیز باشد.

۷.۴.۲. سمپوزیوم «رسانه و اجتماع»

همایش دوسالانهٔ تخصصی که پژوهشگران و فعالان رسانه‌ای را دور هم جمع کرده و یافته‌های علمی دربارهٔ تأثیر رسانه بر پیشگیری از بحران‌های اجتماعی را به اشتراک بگذارند.

۸. شناسایی چالش‌ها و راهکارهای مواجهه

۸.۱. چالش‌های مالی و بودجه‌ای

۸.۱.۱. کمبود اعتبارات اختصاص‌یافته

اکثر فعالیت‌های رسانه‌ای نیازمند بودجهٔ مناسب برای تولید محتوا و فناوری است؛ اما با کسری بودجهٔ دولت و اولویت‌دهی به حوزه‌های زیربنایی، این بخش کمتر تأمین مالی می‌شود.
راهکار: تخصیص درصدی ثابت از بودجهٔ مدیریت بحران و کمک از بخش خصوصی برای تأمین مالی پروژه‌ها.

۸.۱.۲. محدودیت حمایتی از رسانه‌های محلی

رسانه‌های محلی به دلیل منابع محدود، توانایی اجرای برنامه‌های پیشگیرانه را ندارند.
راهکار: اعطای یارانه و تسهیلات مالی هدفمند به رسانه‌های محلی برای تولید محتوای تخصصی بحران اجتماعی.

۸.۲. چالش‌های فناوری اطلاعات

۸.۲.۱. کندی اینترنت در مناطق کم‌برخوردار

سرعت پایین اینترنت در مناطق روستایی مانع انتشار و دسترسی به محتوا می‌شود.
راهکار: همکاری با وزارت ارتباطات جهت ارتقای زیرساخت‌ها و استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای برای پوشش اینترنت روستایی.

۸.۲.۲. نبود سامانهٔ یکپارچهٔ رصد رسانه‌ای

تا کنون چندین سامانه رصد اخبار وجود دارد، اما هیچ سامانهٔ ملی و متمرکزی برای پایش بحران در رسانه‌ها طراحی نشده است.
راهکار: ایجاد «سامانهٔ ملی پیش‌بینی و رصد بحران» با بهره‌گیری از فناوری هوش مصنوعی برای جمع‌آوری داده‌های رسانه‌ای و تحلیل سریع‌تر روندها.

۸.۳. چالش‌های نیروی انسانی

۸.۳.۱. کمبود خبرنگاران متخصص بحران

تحقیقات نشان می‌دهد که در بسیاری از استان‌ها خبرنگاران با تخصص بحران‌شناسی اندک هستند و بیشتر به گزارش‌گری عمومی بسنده می‌کنند.

راهکار: ایجاد گرایش جدید «خبرنگاری پیشگیری از بحران» در دانشکده‌های روزنامه‌نگاری و ارتباطات، با ارائه مدرک تخصصی.

۸.۳.۲. مهاجرت نخبگان رسانه‌ای

خبرنگاران ماهر به دلیل دستمزد کم و فشارهای سیاسی تمایل دارند به رسانه‌های خارجی یا حوزه‌های غیررسانه‌ای مهاجرت کنند.

راهکار: افزایش حقوق و مزایا برای خبرنگاران بحران‌شناس، اعطای امتیازات شغلی و معافیت مالیاتی برای تولیدکنندگان محتوای بحران اجتماعی.

۹. تحلیل اقتصادی–اجتماعی و هزینه–فایده

۹.۱. هزینه‌های پیشگیرانه در مقابل خسارت‌های بحران

روش‌شناسی هزینه–فایده نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در پیشگیری رسانه‌ای حتی اگر ۵ درصد افزایش باشد، می‌تواند خسارت مستقیم اقتصادی ناشی از بحران (مانند زلزله، سیل، خشکسالی) را تا ۳۰ درصد کاهش دهد . به‌طور مثال، در صورت صرف 50 میلیارد تومان سالانه برای تولید محتوا و آموزش عمومی، می‌توان از هدررفت حداقل 2000 میلیارد تومان در بحران آب و خشکسالی جلوگیری کرد.

۹.۲. تأثیر بر اعتماد عمومی

در شرایط بحران اقتصادی و اجتماعی، اعتماد عمومی به نهادهای حکومتی بسیار شکننده می‌شود. تحقیقاتی که در مرکز پژوهش‌های مجلس انجام شده، نشان می‌دهد که شفافیت رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی به‌موقع می‌تواند اعتماد عمومی را تا 25 درصد بهبود بخشد و در نتیجه مشارکت شهروندان در کاهش بحران تسریع شود .

۱۰. چشم‌انداز و توصیه‌های نهایی

۱۰.۱. ایجاد ساختار دائمی نظارتی

ضروری است «شورای عالی رسانه‌ای پیشگیری از بحران» با همکاری وزارت ارشاد، وزارت ارتباطات، سازمان مدیریت بحران و بخش خصوصی تشکیلاتی دائمی داشته باشد تا نقشه راه به‌روز شود و نسبت به تغییرات اقلیمی، فشارهای اقتصادی و روندهای اجتماعی واکنش سریع صورت گیرد.

۱۰.۲. گسترش فرهنگ رسانه‌ای پیشگیرانه

1. سواد رسانه‌ای عمومی: آموزش مستمر مردم دربارهٔ نحوهٔ تشخیص اخبار معتبر، شناسایی شایعات و اجتناب از بحران‌زایی رسانه‌ای.
2. سواد رسانه‌ای تخصصی: دوره‌های مستمر برای فعالان رسانه، روابط عمومی‌ها و مدیران سازمان‌ها دربارهٔ مدیریت خبر و واکنش به بحران.

۱۰.۳. تقویت همکاری‌های بین‌المللی

شرکت در رویدادهای جهانی مانند کنفرانس «ایفرا» (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies) و «مجمع جهانی روزنامه‌نگاری بحران» فرصت تبادل تجربیات را فراهم می‌کند. همچنین استفاده از تجربه‌های ژاپن، کانادا و بریتانیا در حوزه آموزش و فناوری اطلاعات می‌تواند به بهبود شیوه‌های بومی‌شده در ایران کمک کند.

۱۰.۴. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین

1. هوش مصنوعی و داده‌کاوی: رصد و تحلیل سریع اخبار و شبکه‌های اجتماعی برای شناسایی زودهنگام بحران‌های نوظهور.
2. واقعیت افزوده (AR)‌ و واقعیت مجازی (VR): آموزش تعاملی مخاطبان دربارهٔ نحوهٔ مواجهه با بحران‌های طبیعی (زلزله، سیل) از طریق شبیه‌سازی.
3. بلاک‌چین برای شفافیت داده‌ها: ذخیرهٔ اطلاعات بحران به‌صورت توزیع‌شده و جلوگیری از تغییرات غیرمجاز، برای افزایش اعتماد عمومی.


۱۱. نتیجه‌گیری

نقشه راه رسانه‌ای برای پیشگیری از بحران‌های اجتماعی در ایران مستلزم هم‌افزایی نهادهای دولتی، رسانه‌ها و جامعهٔ مدنی است. این نقشه راه باید شامل شناسایی مخاطبان هدف، تعیین پیام‌های کلیدی، تقویت زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و آموزش نیروی انسانی باشد. تجربه‌های موفق داخلی و بین‌المللی نشان می‌دهند که رسانه‌های پیشگیرانه می‌توانند تاب‌آوری اجتماعی را تقویت کنند و از شدت و دامنه تبعات بحران بکاهند. باوجود چالش‌هایی نظیر محدودیت‌های مالی، ضعف زیرساخت‌ها و کمبود نیروی متخصص، با تدوین دقیق استراتژی، توسعهٔ سواد رسانه‌ای و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، می‌توان به ارتقای نقش رسانه در پیشگیری از بحران‌های اجتماعی دست یافت.

*مدیرمسئول ایصال نیوز

انتهای پیام/*