هشدار و استمداد فعالان محیط زیست برای نجات اصفهان از آلایندگی نفس‌گیر

کلانشهر اصفهان و سایر مناطق مرکزی و صنعتی استان در آذر ماه و هفته نخست دی، آلوده ترین روزهای سال را پشت سر گذاشتند و شدت آلاینده ها به حدی بوده که شاخص کیفی هوا در برخی مناطق در وضعیت بسیار ناسالم قرار گرفت و مه سیاهی فضای شهر را پوشانده است.

افزایش غلظت آلاینده ها در اصفهان با وجود همه اقدام های صورت گرفته برای کاهش فعالیت عوامل موثر در آلودگی هوا در روز چهارشنبه سوم دی به حدی بود که میزان دید افقی در سطح معابر و خیابان ها کاهش یافت، بسیاری از بلندی ها و ساختمان ها قابل مشاهده نبود و حدود ۱۳ پرواز به مقصد یا از مبدا اصفهان لغو شد.

به گفته ایرج حشمتی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، روند افزایشی آلاینده‌ها از روز دوشنبه اول دی با شاخص ۱۴۷ (AQI) شروع شد و از ساعات اولیه چهارشنبه سوم دی ماه این روند افزایش محسوس‌تری را داشت بطوریکه میانگین شاخص کیفیت هوا در ساعت ۱۰ صبح سوم دی از مرز ۲۰۰ (AQI) عبور کرد و تعدادی از ایستگاه‌های سطح شهر اصفهان در مرز شاخص کیفی ۳۰۰ (AQI) قرار دارند.

تشدید آلودگی هوای اصفهان در روزهای پایانی آذر و ابتدای دی ماه امسال در حالی اتفاق افتاد که محدودیت های ناشی از شیوع ویروس کرونا بویژه در زمینه تردد خودروها بطور جدی در حال اجراست و همین امر موجب ایجاد ابهامات و سوالات بسیاری در بین مردم و فعالان زیست محیطی شد که دلیل اصلی این حجم بالا از آلاینده‌ها در آسمان اصفهان چیست.

در چند روز گذشته مطالب و گمانه‌زنی هایی نیز درباره استفاده از مازوت در صنایع بعنوان یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای اصفهان مطرح شد از جمله ادعایی که یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی درباره استفاده از مازوت در یکی از نیروگاه‌های استان عنوان کرد.

مجموعه این عوامل و نگرانی هایی که بابت آلودگی هوای اصفهان و خطر آن برای سلامتی شهروندان وجود دارد، جمعی از فعالان و تشکل های زیست محیطی استان را برآن داشت تا با ارسال نامه به مسوولان اجرایی و قضایی استان خواهان برخورد جدی با عوامل افزایش آلودگی هوا و جلوگیری از صدور هرگونه مجوز برای استفاده از مازوت در صنایع و نیروگاه ها شوند.

جمعیت پیام سبز اصفهان یکی از تشکل هایی بود که سوم دی ماه جاری با ارسال نامه به رییس کل دادگستری اصفهان خواهان مقابله با تهدید سلامت شهروندان از طریق آلودگی هوا و بررسی مجدد نوع فعالیت و سوخت مصرفی واحدهای صنعتی اطراف کلانشهر اصفهان شد.

در این نامه با تاکید بر اینکه آلودگی هوای شهر اصفهان در سال های اخیر روند افزایشی نگران کننده‌ای را داشته است که موجب از نظر شاخص آلایندگی هوا در صدر کلانشهرهای کشور قرار گیرد و طبق آمار سازمان حفاظت محیط زیست در ۹ ماه منتهی به پایان آذرماه سال‌جاری، اصفهان با تنها ۲ روز، کمترین روزهای پاک را در کشور دارا بود، آمده است: "تردد خودروهای شهری در سال جاری به دلیل محدودیت های ترافیکی ناشی از شیوع بیماری کرونا نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است".

هیات مدیره جمعیت حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست(پیام سبز)، به عملکرد دستگاه قضایی در سال ۹۳ در پلمب مشعل‌های مازوت سوز ۲ نیروگاه اصفهان که تأثیر بسزایی در کاهش برخی آلاینده های هوا در سال های گذشته داشت، اشاره و خاطرنشان کرد: " تذکرات اخیر مقام های قضایی استان به دستگاه‌های متولی مقابله با آلودگی هوا که به استناد دستورالعمل رییس قوه قضاییه درباره نحوه مقابله با ترک وظایف قانونی مدیران و کارمندان و پیشگیری از آن صورت گرفت، این امید را در دل مردم و سازمان های مردم نهاد زیست محیطی تقویت کرد که امکان مقابله با این روند خطرناک از طرق قضایی وجود دارد".

جمعیت پیام سبز اصفهان در نامه خود با اشاره به موارد متعدد قانونی و از جمله قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ و صلاحیت قانونی رییس کل دادگستری استان بعنوان مرجع رسیدگی به شکایات مردم در احقاق حقوق عامه تقاضا کرد که با بررسی مجدد نوع فعالیت و سوخت مصرفی واحدهای صنعتی اطراف شهر اصفهان با هرگونه تهدید سلامت شهروندان از طریق آلودگی هوا مقابله قانونی شود.

*آب و هوای اصفهان قربانی سیاست‌های توسعه ناپایدار و ملاحظه‌کاری شد

دبیر شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی استان اصفهان روز شنبه ششم دی در نامه ای خطاب به استاندار اصفهان تاکید کرد: اصفهان شهری که برای روزگاران دراز به سبب داشتن آب و هوای فرحبخش و چشم‌اندازهای روحبخش، لقب «تصویر بهشت» را داشت و بدلیل جاذبه‌های کم‌نظیر طبیعی و تاریخی به نصف جهان شهرت داشت و هدف اول بسیاری از گردشگران فرهنگی جهان بود امروزه بدلایل مختلف از جمله خشکی زاینده‌رود و وجود صنایع آلاینده و نیروگاه‌ها با بحران آلودگی هوا دست به گریبان است و در سال‌های اخیر بویژه امسال این معضل شدت و فزونی یافته است.

حشمت‌الله انتخابی در نامه خود افزود: با وجود کاهش تردد خودروها بدلیل تعطیلی گستردۀ مراکز آموزشی از مهدکودک تا دانشگاه و نیز محدودیت‌های ترافیکی به واسطۀ همه‌گیری کرونا در سطح شهر و استان، شاخص‌های آلودگی هوا در ماه‌های گذشته نشان می‌دهد که بدلیل مصرف سوخت‌های به‌شدت آلاینده از جمله مازوت در صنایع علاوه بر اصفهان هوای شهرهای همجوار از جمله شاهین‌شهر، خمینی‌شهر، نجف‌آباد و مبارکه هم عموماً ناسالم بوده و گاهی در ساعاتی در پاره‌ای از نقاط به عدد خطرناک ۵۰۰ رسیده است.

این فعال زیست محیطی با اشاره به اینکه شدت آلودگی باعث نگرانی به‌حق نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و شورای شهرها و اعتراض به استفاده از سوخت‌های به شدت آلاینده در صنایع و از جمله احتمال مصرف مازوت در نیروگاه‌های اصفهان شده است، تاکید کرد: "بی‌شک آب و هوای فرحبخش اصفهان قربانی سیاست‌های توسعۀ ناپایدار و ملاحظه‌کاری‌ها شده است؛ علاوه بر نبود برنامه و ارادۀ کافی برای حل این مشکل، سردرگمی مدیریت آلودگی هوا مشهود است و متأسفانه پیامدهای زیانبار آن سلامت شهروندان بویژه کودکان و سالمندان را به‌شدت تهدید می‌کند".

شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی زیست‌محیطی استان اصفهان از استاندار بعنوان بالاترین نمایندۀ دولت و مجری قانون در استان درخواست کرد که همه تلاش خود را در جهت الزام منابع آلاینده به رعایت قانون هوای پاک و صیانت از سلامت مردم به کار برد و از حق مردم بر داشتن آب و هوای سالم دفاع کند.

*پلمب مصرف مازوت نیروگاه‌ها باز نشود

مجمع ملی احیای دائمی زاینده‌رود نیز سوم دی جاری با ارسال نامه ای به استاندار، مدیرکل دادگستری و دادستان استان اصفهان، هوای اصفهان را فوق‌العاده آلوده خواند و خاطرنشان کرد: " به خاطر آلودگی شدید هوای اصفهان یک روز هم ادارات و حتی بانک‌ها تعطیل شدند و اکنون چند روزی است که کوه‌های اطراف اصفهان دیده نمی‌شود و هم شبها و هم روزها هوا آلوده و ناسالم و غیرقابل تحمل است".

در این نامه با اشاره به شاخص های بالای آلودگی هوا در روز چهارشنبه سوم دی ماه ، آمده است: " با اینکه مازوت مصرف نمی‌شود شب‌ها هوا آلوده است و روزها آلوده‌تر اما به تازگی شنیده شده که فشارهای زیادی بر مسئولان استان وارد شده که پلمب مصرف مازوت نیروگاه شهید منتظری و غیره را باز کنند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، آلودگی هوای شهر اصفهان به مراتب بیشتر می‌شود و عوارض و عواقب آن بر جسم و روح مردم شهر و آستانۀ تحمل آنها بشدت تاثیر می‌گذارد و کسانی که اصرار دارند از مازوت در اصفهان استفاده شود، سلامتی مردم اصفهان را بشدت به خطر خواهند انداخت".

این تشکل زیست محیطی از مسوولان استان اصفهان خواست که از استفاده از مازوت بشدت جلوگیری شده و پلمب مصرف مازوت نیروگاه باز نشود و تاکید کرد: "در غیر اینصورت به مراجع رسمی کشور شکایت و پیگیری می کنیم و به ناچار به دادخواهی به سوی شما خواهیم آمد".

*استاندار: پلمب استفاده از مازوت شکسته نشد

درحالیکه فعالان و تشکل های زیست محیطی یکی از دغدغه های خود درباره معضل آلودگی هوای اصفهان را استفاده از سوخت آلاینده مازوت عنوان کردند، استاندار اصفهان تاکید کرد که با هماهنگی مقام‌های قضایی پلمب استفاده از مازوت در نیروگاه‌های اصفهان شکسته نشده است.

عباس رضایی با تاکید بر اینکه اصفهان تنها استانی بود که زیربار استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها نرفت، اظهار داشت: براساس قانون هوای پاک تصمیم خواهیم گرفت و اجازه نمی‌دهیم نهاد و سازمان خاص برای استان تصمیم بگیرد زیرا سلامتی مردم حایز اهمیت است. وی با بیان اینکه بدلیل شرایط خاص جوی میزان آلاینده‌ها افزایش پیدا کرده است، افزود: از مردم می خواهیم در مصرف گاز صرفه جویی کنند تا ناچار به استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها نباشیم.

*هیچ مجوزی برای استفاده از مازوت صادر نشده است

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: هیچ مجوزی برای استفاده از مازوت به عنوان سوخت در صنایع و نیروگاه‌های استان صادر نشده است و در صورت گزارش تخلف‌های احتمالی در این زمینه با آن برخورد جدی می‌شود.

منصور شیشه فروش خاطرنشان کرد: نظارت درباره این موضوع به عهده اداره کل حفاظت محیط زیست است و اگر موردی بود باید برخورد کند. وی با تاکید بر اینکه تعارفی با کسی وجود ندارد و با متخلفان برخورد قاطع می شود، اظهار داشت: به همه صنایع ابلاغ شده است که سیستم های خود را متناسب با شرایط آلودگی هوای اصفهان تنظیم کنند.

شیشه فروش با اشاره به شناسایی دست کم ۲۵۰ واحد صنعتی آلاینده در اصفهان، خاطرنشان کرد: این استان دارای حدود ۶۵۰ معدن فعال، ۲ هزار واحد سنگبری، ۶۰۰ واحد سنتی تولید آجر، ۷۲ شهرک صنعتی و ۲ میلیون خودرو است.

شیشه فروش با تاکید بر اینکه حل معضل آلودگی هوای اصفهان نیاز به نگاه ملی دارد، گفت: لازم است که سازمان حفاظت محیط زیست موضوع اصفهان را در کارگروه آلودگی کشور مطرح و بررسی کند و اعتبارات و طرح های کلان ملی برای رفع آن و اجرایی شدن کامل قانون هوای پاک در نظر گرفته شود.

وی با بیان اینکه در استان اصفهان هرکاری که برای کاهش آلودگی هوای اصفهان لازم بوده، انجام شده است، تصریح کرد: بعنوان مثال استان حداقل به ۳۰ ایستگاه پایش کیفی هوای دیگر نیاز دارد و برخی ایستگاه ها نیز قدیمی است و نیاز به نوسازی دارد که همه این موارد نیازمند تخصیص اعتبارات کافی است.

* شیوه‌های مهندسی به تنهایی گره‌گشای آلودگی هوای اصفهان نیست‌

یک فعال محیط زیست و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان نیز اعتقاد دارد که در قانون هوای پاک تاکید بر روش‌های مهندسی برای کاهش آلاینده‌های هواست که در جای خود درست می باشد اما نکته مهمی که باید به آن توجه کرد. ارتباط توسعه و ظرفیت زیست محیطی اصفهان است.

به گفته محمد کوشافر، حتی اگر همه مفاد این قانون رعایت شود، ظرفیت پالایش هوای اصفهان حدی دارد و اگر آلودگی از آن بیشتر شود نمی‌تواند آن را پالایش کند.

وی در گفت و گویی با اشاره به اینکه اکنون برای کنترل آلودگی هوا تمرکز بر روش‌های مهندسی می شود، تصریح کرد: اگر این روش‌ها خوب هم اجرا شود اصفهان دیگر توان این همه بارگزاری را ندارد و در حقیقت تا وضعیت توسعه اصفهان سامان ‌نیابد، شیوه‌های مهندسی به تنهایی گره‌گشای کیفیت هوای اصفهان نخواهد بود.

کوشافر با اشاره به تحقیقات دانشگاهی درباره سهم منبع آلودگی هوای اصفهان که نتایج آن از طرف مجریان مربوطه به تازگی منتشر شده است، گفت: بر اساس نتایج تحقیقات دانشگاهی ۱۲ تا ۳۷ درصد سهم ذرات معلق PM۲.۵ در اصفهان مربوط به صنایع و ۳۳ تا ۵۰ درصد مربوط به خودروهاست و سهم انتشار این آلاینده‌ها از صنعت به مراتب بیشتر اعلام شده است.

وی با بیان اینکه در بین خودروها نیز سهم کامیون‌ها بیش از ۵۰ درصد اعلام شد، اضافه کرد: کامیون‌ها که سهم قابل توجهی در این آلودگی دارد عمدتا به صنعت وابسته هستند.

این استاد دانشگاه توضیح داد: زمانیکه درباره سهم صنعت در آلودگی هوا صحبت می‌شود منظور تنها همین سهم اعلامی منابع آلاینده ثابت نیست بلکه صنایع شامل منابع ثابت و منابع متحرک آلودگی هواست مانند برخی کامیون ها که می توانند در گروه منابع متحرک آلاینده هوای مربوط به صنعت قرار گیرند و بخش قابل توجهی از سهم خودروها به صنعت اضافه می‌شود به بیان دیگر سهم خودروهای شهری و وابسته به صنعت در آلودگی هوای اصفهان نیازمند تفکیک است.

کوشافر همچنین با اشاره به اینکه بین شاخص کیفی هوا که توسط اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان گزارش می‌شود با تردد خودروها در دوران شیوع کرونا، در برخی دوره های زمانی گسستگی مشاهده می شود، گفت: بنا بر اعلام پلیس راهور تردد خودروها در شهرهای بزرگی مانند اصفهان با آغاز محدودیت‌های کرونا در مقاطعی کاهش داشت اما شاخص کیفیت هوای اصفهان از این کاهش تردد شهری پیروی نکرد که این امر شاهد دیگری بر پر رنگتر بودن نقش صنایع در آلودگی هوای اصفهان است.

وی با بیان اینکه ما در فصول سرد سال معمولا با پدیده هایی مثل پایداری هوا و وارونگی مواجه هستیم، خاطرنشان کرد: این عاملِ نگهداری یا انباشت آلودگی در سطح زمین است نه تولید آلاینده و باید بین این وضعیت جوی و عوامل تولید آلاینده ها تفاوت قائل شد. این فعال زیست محیطی تاکید کرد، لازم است مستندات مختلف علمی مورد توجه مسوولان و برنامه ریزان قرار گیرد و به این نکته توجه کرد که اصفهان دیگر توان توسعه صنعت ندارد.

با توجه به پیش‌بینی هواشناسی شرایط برای انباشت و افزایش آلاینده های هوا در مراکز پرجمعیت و صنعتی استان بویژه کلانشهر اصفهان بدلیل پایداری و سکون هوا و وارونگی دما از روز یکشنبه تا چهارشنبه این هفته نیز وجود دارد لذا فعالان و تشکل های زیست محیطی همچنان بر پیگیری و اقدام های جدی تر مسوولان برای مقابله با تشدید آلاینده ها تاکید دارند و خواهان برخوردهای قاطعانه ای در این زمینه هستند.

آلودگی هوا یکی از چالش‌های اساسی کلانشهر اصفهان و شهرهای صنعتی اطراف آن است که کارشناسان تاکید دارند برای برون‌رفت از وضع موجود باید تدابیر اصولی اندیشید و برنامه‌های عملیاتی و راهکارهایی بر اساس تحقیقات علمی و دقیق در پیش گرفت. بر اساس گزارش مرکز ملی تغییر هوا و اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، اصفهان در بین هشت کلانشهر ایران (شامل تهران، اصفهان، مشهد، تبریز، کرج، اهواز، شیراز و اراک) رتبه نخست آلودگی هوا را دارد.

عوامل متعددی در سال‌های گذشته برای منشا آلودگی هوای اصفهان نام برده شد از جمله صنایع بزرگ و کوچک آلاینده، کانون‌های گرد و غبار در مناطق کویری داخل و خارج استان، خشکی رودخانه زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی، تردد خودروهای دودزا، تکثر خودروهای تک سرنشین، استفاده از سوخت مازوت و استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز.

با وجودی که در سال‌های گذشته برنامه های مختلفی برای مقابله با این پدیده از جمله طرح جامع کاهش آلودگی هوای اصفهان اجرا شد اما به گفته کارشناسان، اجرا نشدن مصوبه ها و نبود مدیریت یکپارچه و تحقیقات علمی جامع و کامل برای حل آلودگی هوا باعث شد تا این کلانشهر هرچه بیشتر در سیاهه آلودگی هوا فرو رود و وضع آنقدر بغرنج شود که تعطیلات ناشی از همه گیری بیماری کووید ۱۹ در سال جاری نتوانست این غول سیاه را سر جای خود بنشاند.

با این توصیف پرونده آلودگی کلانشهر اصفهان سال به سال قطورتر می شود و هنوز برای حل این مشکل فراگیر تصمیم اصولی اتخاذ نشده است که شهروندان انتظار دارند تا برای این چالش اساسی استان هرچه زودتر تدابیری اندیشیده شود.

انتهای پیام/*

هشدار و استمداد فعالان محیط زیست برای نجات اصفهان از آلایندگی نفس‌گیر

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

۱۰ پرسش بی‌پاسخ از دکتر ظریف

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود