بستری برای اعتنای اجتماعی

«تهران از کوچه‌هایش شروع می‌شود» و روز جمعه، نبض تهران در کوچه‌هایش جریان داشت. برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌های محلات تهران به دلایل متعدد یک تجربه ماندگار برای مدیریت شهری و یک تجربه زیست‌شهری برای شهروندان در بزرگترین کلانشهر کشور است. ما در ایران طبق یک رسم سنتی، نتایج و نحوه برگزاری انتخابات را با داده‌های کمی واکاوی می‌کنیم. اعداد و ارقام همیشه نتایج را در انتخاباتی که طی دهه‌های اخیر برگزار شده مشخص می‌کنند و داده‌های کیفی می‌ماند برای روزهای مبادا. صحبت از میزان مشارکت، نحوه برگزاری انتخابات، نتایج آن و ویژگی‌های این انتخابات طی روزهای اخیر و احتمالاً در روزهای آینده بیشتر مطرح خواهد شد اما آنچه کمتر به چشم می‌آید اثرات اجتماعی این رویداد مهم شهری است.
سال‌ها قبل انتشار یک گزارش از سوی مرکز آمار ایران، بحث‌های زیادی را در محافل خبری و علمی ایجاد کرد. آمار از این قرار بود که ایرانی‌ها روزانه فقط دو دقیقه در روز برای انجام فعالیت‌های داوطلبانه وقت صرف می‌کنند. در این آمار میزان صرف وقت در حوزه مشارکت اجتماعی تنها یک دقیقه و در حوزه فعالیت فراگیر محلی و آموزشی فقط 52 ثانیه بود. پس از آن برخی این گونه برداشت کردند که ما کشوری با مردمانی با اعتنای اجتماعی پایین هستیم که گروه‌های اجتماعی و شهری در حل مسائل جمعی خود، بی‌اعتنا هستند. این نگرش در حال جا انداختن خود بود که انتشار آماری دیگر از میزان اعتنای اجتماعی در جامعه ایران، اکسیری به آن آمار با نگرش‌های درحال ایجاد خود زد.
براساس این پژوهش که از سوی یکی از اساتید علوم اجتماعی دانشگاه تهران انجام شده بود بیش از 64 درصد از مردم تهران احساس بی‌تفاوتی اجتماعی بالا نداشتند و خود را نسبت به رویدادهای محلی و ملی دارای اعتنای اجتماعی می‌دانستند.
اما آنچه در این بین مغفول ماند سهم برنامه‌ریزان از ایجاد ظرفیت‌ها و بسترهایی برای افزایش سطح فعالیت داوطلبانه و مشارکت اجتماعی شهروندان بود. انتشار و بررسی آن داده‌ها به روشنی نشان داد، آمار فعالیت‌های داوطلبانه شهروندان در تهران و دیگر کلانشهرها در حالی اعلام می‌شود که خیلی از مردم علاقه‌مند به انجام فعالیت‌های داوطلبانه و مشارکت اجتماعی و محلی هستند اما نمی‌دانند چگونه باید برای بهبود شرایط جامعه‌شان اقدام کنند. در واقع انتخابات شورایاری محلات تهران تلاشی برای پر کردن خلأها و نبود زیرساخت‌هایی در شهر و اجتماع است که مانع نقش‌آفرینی و مداخله شهروندان در امور شهر و اجتماع می‌شود و این واقعیت دقیقاً همان نقطه‌ای است که در داده‌های کمی‌ انتخابات مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
محاسبه دقیق میزان اثرگذاری انتخابات شورایاری محلات تهران بر شاخص اعتنای اجتماعی در میان شهروندان در واقع برعهده متخصصان علوم اجتماعی است. اما باید به این واقعیت اشاره کرد که در مبانی نظری مدیریت شهری و علوم اجتماعی بارها بر مسأله تقویت اعتنای اجتماعی در میان شهروندان با ابزارهای شورایی تأکید فراوان شده است. اعتنای اجتماعی در واقع یکی از ثمرات مهم انتخابات شورایاری محلات است.
‌همواره‌ گفته ‌می‌شود ‌یکی ‌از ‌شروط‌ اساسی‌ و الزامی ‌برای‌ پیشرفت ‌یک جامعه محلی و ملی، ‌توسعه ‌همه ‌جانبه، ‌ایجاد ‌روابط‌ گرم، ‌گسترش ‌انسجام ‌اجتماعی، ‌بسط‌ مشارکت ‌اجتماعی ‌و ‌اعتماد‌ متقابل افراد و حکمرانان و ‌دوری ‌از ‌بی‌تفاوتی‌ اجتماعی‌ است. شهروندان تهران در روز جمعه قدم مهمی را برای اعتنای خود به سرنوشت این شهر برداشتند و می‌توان این شعار را برای تهران همیشه زنده نگه داشت: «تهران از کوچه‌هایش شروع می‌شود.»
*رئیس مرکز ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تهران
انتهای پیام/*

بستری برای اعتنای اجتماعی

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

۱۰ پرسش بی‌پاسخ از دکتر ظریف

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود