رفت و آمدهای دیپلماتیک اروپایی‌ها به ایران در حالی شدت گرفته که همزمان با حضور مشاور ماکرون در تهران، طبق درخواست آمریکا، قرار است جلسه شورای حکام در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با محوریت اقدامات ایران برگزار شود؛ امری که به گفته مقامات کشورمان ارتباطی به شورای حکام، پادمان و همچنین پروتکل الحاقی نداشته و تنها در چارچوب برجام قابل طرح و بررسی است.

یکشنبه این هفته‌ ایران بنا بر اعلام قبلی و ضرب‌الاجل دو ماهه‌ای که تعیین کرده بود، وارد گام دوم هسته‌ای شد. این گام مصادف بود با عبور از غنی‌سازی 3.67 درصد که بنا بر تائید بازرسان آژانس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان به سطح 4.5 درصد رسیده است. 
این امر در حالی صورت گرفت که سایر شرکای توافق هسته‌ای از آن ابراز نگرانی کرده و حتی برخی از کشورهای اروپایی از آن به عنوان نقض برجام یاد کرده‌اند؛ مسئله‌ای که به گفته مقامات ایرانی در چارچوب توافق هسته‌ای و طبق مواد 26 و 36 آن با هدف بازگشت به برجام صورت گرفته است. در این میان ایران تاکید کرده که هر‌گاه سایر طرفین برجام به خصوص سه کشور اروپایی تعهدات خود را به طور کامل انجام دهند، اقدام ایران در جهت کاستن بخشی از تعهدات هسته‌ای قابل بازگشت خواهد بود.
در همین راستا و در حالی که همزمان با افزایش تحریم‌ها علیه ایران و تشدید تنش‌ها در منطقه، اروپایی‌ها پس از 18 اردیبهشت امسال تصریح کرده بودند که طرح تازه‌ای برای نجات برجام در دست دارند و پس از ماه‌ها سرانجام اعلام کردند که قرار است به زودی نخستین تراکنش مالی در سازوکار اینستکس عملیاتی شود، ایران نه تنها اقدامات اروپا را متناظر با تعهدات آنها نمی‌داند، بلکه معتقد است که راه‌اندازی کامل اینستکس به عنوان مقدمه‌ای در جهت برآورده ساختن یازده تعهد اروپا در سال گذشته است.
در چنین شرایطی و پس از آنکه هفته‌ گذشته کمیسیون مشترک برجام با حضور معاونان ایران و 1+4 در وین برگزار شد و ایران اعلام کرد که خروجی این نشست نمی‌تواند عامل قانع کننده‌ای در جهت توقف گام‌های هسته‌ای شود، به گفته منابع خبری قرار است در طول چند روز آینده چند سفر دیپلماتیک از سوی مقامات اروپایی به تهران صورت بگیرد. هر چند تاکنون صحبت‌هایی از حضور وزرای خارجه سه قدرت اروپایی در تهران و نیز سفر امانوئل ماکرون به ایران مطرح شده است، اما طبق اخبار دقیق قرار است امانوئل بن مشاور رئیس‌جمهوری فرانسه به ایران آمده و با مقامات کشورمان از جمله علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار کند. همچنین اروپایی‌ها در حالی خواستار بازگشت و خویشتن‌داری ایران شده‌اند که قرار است 24 تیرماه طبق گفته امانوئل ماکرون، مذاکراتی میان کشورهای اروپایی برای جلب رضایت ایران و حفظ توافق هسته‌ای صورت بگیرد.
در این میان رفت و آمدهای دیپلماتیک اروپایی‌ها به ایران در حالی شدت گرفته که همزمان با حضور مشاور ماکرون در تهران، طبق درخواست آمریکا، قرار است جلسه شورای حکام در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با محوریت اقدامات ایران برگزار شود؛ امری که به گفته مقامات کشورمان ارتباطی به شورای حکام، پادمان و همچنین پروتکل الحاقی نداشته و تنها در چارچوب برجام قابل طرح و بررسی است. در همین رابطه، اروپا در حالی به تکاپو برای متقاعد کردن ایران افتاده است که سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه تاکید می‌کنند که تاکنون اقداماتی از قبیل تاسیس بانک سرمایه‌گذاری در لوکزامبورگ و ثبت کانال مالی اینستکس را در دستور کار داشته‌اند. موضوعی که به گفته بسیاری از کارشناسان علاوه بر اینکه از توان اجرایی ضعیفی برخوردار است، تاکنون نتایج ملموسی نیز در پی نداشته است. به عنوان نمونه اینستکس در حالی ماه‌ها پس از خروج آمریکا از برجام راه‌اندازی شد که دربرگیرنده سه کشور اروپایی است و در این میان علاوه بر اینکه هنوز مکانیسم حقوقی دور زدن تحریم‌های آمریکا در آن مشخص نیست، تنها در ابتدای کار معطوف به غذا، دارو و تجهیزات پزشکی است. مواردی که از شمول تحریم‌ها معاف است‌. از سوی دیگر این سازوکار برای فروش نفت و درآمدهای حاصل از آن همچنان با اما و اگرهای زیادی روبروست.
در این شرایط دو سطح تحلیل در داخل کشور برای برداشتن گام‌های هسته‌ای و سیاست خروج تدریجی از برجام وجود دارد. دسته نخست معتقدند که اروپا توان لازم را برای مقابله با آمریکا در اختیار ندارد و به همین دلیل ممکن است این سیاست عاملی در جهت سوق دادن آنها به همراهی بیشتر در جهت تشدید فشارها بر علیه ایران باشد؛ به طوری که با رفتن پرونده ایران به شورای امنیت و فعال کردن مکانیسم ماشه، علاوه بر اینکه تحریم‌های سازمان ملل بار دیگر بازگردد، آمریکا در شورای امنیت به عنوان بازیگر مسلط مطرح شده و یک اجماع جهانی مجدد علیه ایران را کلید بزند.
سطح دوم تحلیل‌ها به این موضوع اشاره دارد که ایران لازم بود از همان سال گذشته این سیاست را عملیاتی می‌کرد‌ زیرا از آنجا که برجام برای اروپا مسئله‌ای مهم محسوب می‌شود، هم شرایط فشارها بر علیه ایران به این شدت دنبال نمی‌شد و هم اروپایی‌ها که اراده لازم در جهت همکاری با ایران را نداشتند، ناچار می‌شدند با تحمل هزینه، نسبت به تغییر محاسبات استراتژیک کاخ سفید، اقدامات موثرتری صورت دهند. در همین راستا هر چند به ظاهر هر دوی این سطوح تحلیل راه‌های متفاوتی را نشان می‌دهد، اما در لایه‌های زیرین آن یک همپوشانی مشخص میان آنها وجود دارد؛ اینکه با توجه به دیپلماسی اروپایی‌ها در وقت اضافه، خروجی هر دو راهبرد منوط به عقب‌نشینی آمریکا از تشدید فشارها و متقاعد شدن اروپا برای تلاش به منظور حفظ توافق هسته‌ای و جلوگیری بیشتر از سطح تنش‌ها است؛ مسئله‌ای که سیاست آتی ایران مشخص می‌کند که توپ نجات برجام که اکنون در زمین اروپا قرار دارد همچنان در این زمین مانده و از تحمیل هزینه‌های شکست کامل برجام بر دوش ایران جلوگیری شود.
انتهای پیام/*