غنای فرهنگی و حق به شهر

به تازگی شورای شهر تهران طی مصوبه 26 معبر و مکان را به نام شاعران و بازیگران و هنرمندانی چون محمدرضا شجریان، فروغ فرخزاد، مهدی اخوان ثالث، سیمین دانشور، سیمین بهبهانی، فریدون مشیری، محمد علی سپانلو، هوشنگ ابتهاج، حسین منزوی و .... نام گذاری کرده است. پیش از این هم نام خیابان ج به خیابان جمشید مشایخی تغییر یافته بود.
نخستین پرسش در خصوص این نام گذاری ها شاید ارتباط آنها با حق به شهر باشد. مطابق بند 2 ماده 1 منشور جهانی حق به شهر، شهر یک«فضای فرهنگی غنی و متنوع» تعریف شده است که «متعلق به همه ساکنان است» و برمبنای بند 2 ماده 17 منشور جهانی حق به شهر، «شهرها در همکاری با انجمن‌های فرهنگی و بخش خصوصی می‌بایست توسعه زندگی فرهنگی شهری را در عین احترام به تنوع آن ترویج دهند.» و این یعنی آنکه حق بهره مندی از غنای فرهنگی از مبانی حق به شهر است و از این جهت اقدام شورای شهر تهران، ستودنی است که با توجه نشان دادن به عرصه فرهنگ و هنر و ادب معاصر، در راستای غنای فرهنگی شهر و شهروندان قدم برداشته است.

اما در مورد همین اصل و حق یک قید مهم وجود دارد:«متعلق به همه ساکنان»، این قید به عدالت فضایی اشاره دارد. امری که در مکان یابی این نام گذاری ها مغفول مانده است و این نام گذاری ها در مناطق 1، 2، 3 یعنی مناطق شمالی شهر صرفا انجمن شده است،گرچه دلیل برخی از این نام گذاری ها مناسبت محلی(مانند منزل جمشید مشایخی در خیابان ج) یا استقرار انجمن شاعران ایران در تقاطع کلاهدوز و نعمتی و امکان شکل گیری گذر شعر معاصر ایران در این خیابان بوده است، اما این غنای فرهنگی حق همگان است و ساکنان مناطق جنوبی شهر چون مناطق 20، 19؛ 18، 17، 16، 15 ، 14 و همچنین منطقه 12 به عنوان محدوده تهران تاریخی و ناصری این حق را داشته اند که از طریق نام گذاری ها به غنای فرهنگی آنها که موجب تقویت اقتصاد گردشگری، اقتصاد محلی و احساس تعلق محلی می شود، کمک شود.

میسر بود و هنوز هم هست که با گسترش نام گذاری ها و گرامیداشت نام شاعران، نویسندگان، هنرمندان و بازیگرانی چون احمد شاملو، سیاوش کسرایی، نادر نادرپور،صادق هدایت، بزرگ علوی، علی اشرف درویشیان، محمود دولت آبادی،احمد محمود، رضا براهنی، نجف دریابندری،ابراهیم گلستان، مرتضی احمدی، سید علی صالحی، محمود مشرف(م.آزاد)،لیلیت تریان،عبدالحسین نوشین، مرتضی ممیز، هوشنگ سیحون، عبدالحسین نوشین، اکبر رادی، بهرام بیضایی، بهرام صادقی،صادق چوبک،عباس کیارستمی، اصغر فرهادی،پرویز یاحقی، پرویز مشکاتیان، مرتضی حنانه و ....، این عدالت فضایی برای غنا و تنوع فرهنگی در مناطق برقرار شود.

نکته دوم در خصوص اهمیت توجه به تعلق محلی در نام گذاری ها هست. به نظر می رسد در مواردی مانند بلوار فلامک با وجود تعلق محلی بالا به آن، این توجه صورت نگرفته است. تجربیات در خصوص تغییر نامها در معابر شناخته شده و دارای تعلق محلی یا شهری نشان داده است این تغییرات به لحاظ رواج بین مردم موفق نیست و گاه نیز ممکن است موجب تنش را فراهم سازد.

نکته سوم که ورای نام گذاری هاست، آنست که این نام ها زمانی می توانند در غنای فرهنگی شهر موثر باشند که این معابر و اماکن متناسب با آنها، باز طراحی و زیباسازی شوند. باز طراحی که نه با اقدامات و طرح های کلیشه ای سازمان زیباسازی که با مشارکت هنرمندان دغدغه مند، دوستداران هنر و ادب و مردم محلی صورت پذیرد.

* کنشگر و پژوهشگر شهری
شهرنوشت
انتهای پیام/*

غنای فرهنگی و حق به شهر

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

۱۰ پرسش بی‌پاسخ از دکتر ظریف

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود