رئیسی: علوم انسانی اسلامی باید نسبت به مسئله عدالت و مبارزه با فساد اظهارنظر کند

پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی در سالن همایش‌های بین المللی صدا و سیما با حضور آیت‌الله رئیسی رئیس قوه قضاییه برگزار شد.

رئیس قوه قضاییه در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه انگیزه حضور در این جلسه استفاده از فضای علمی و عملی است، گفت: حضور بنده در این جلسه برای ارائه یک نظریه و بحث نظری در میان علوم انسانی و اسلامی نیست، بلکه در راستای مأموریت‌هایی است که امروز به عهده دستگاه قضایی است و اینکه در این زمینه چگونه جمع فرهیختگان و شرکت کنندگان می‌توانند در حوزه کاربردی برای جامعه و کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و ایجاد هنجار‌های آنچه که باید در تراز نظام اسلامی باشد، کمک کنند.

آیت‌الله رئیسی ادامه داد: در مورد نسبت علم به دانش بهترین سخن، سخن مقدس نبی اسلام است که فرمودند علم، علم به عقاید و باور‌های دینی و الهی، علم اخلاق فاضله و کریمه و علم نسبت به احکام، باید‌ها و نباید‌های الهی است.

رئیس قوه قضاییه ادامه داد: ترجمه این سخن و تبیین آن را فرزند نبی اسلام، حضرت امام صادق (ع) در باب اینکه علم چیست و عالم کیست فرمودند که شناخت خدا و خداشناسی و ایدئولوژی با عقیده و دین شناسی و شناخت جهان و هستی شناسی و شناخت آسیب‌ها و آسیب شناسی حائز اهمیت است.

آیت‌الله رئیسی گفت: یکی از شاخصه‌های مهم برای یک جامعه برخورداری از علم و اقتدار است، لیکن مهم آن است که این دانش چگونه مدیریت شود و جهت علم نیز چگونه تنظیم گردد؛ اگر جهت این علم در جهت قدرت، ثروت، بدون معنویت، اخلاق و بدون عدالت باشد طبیعتا نتیجه این دانش، کلاهک‌های هسته‌ای، مواد مخدر صنعتی، ظلم و ستم به ملت‌ها و ساختن ابزاری برای استعمار می‌شود که این‌ها باعث از بین رفتن حقوق بشریت است.

رئیس قوه قضاییه تاکید کرد: امروز جامعه بشری از دانشی که در دست قدرتمندان بی رحم است رنج می‌برد؛ چرا که این دانش را به ابزاری برای استعمار و از بین بردن حقوق انسان تبدیل کرده‌اند.

آیت‌الله رئیسی بیان کرد: آنچه که امروز ما می‌بینیم تحلیل پیچیده‌ای نمی‌خواهد؛ علم و فناوری امروز در مغرب زمین بدون اخلاق و معنویت به بن بست رسیده و همه فکر می‌کنند که چگونه می‌توانند از آسیب‌های این دانش و این علم ابزاری برای مصون سازی نسل جوان و انسان حاضر ساخته شود

رئیس قوه قضاییه یادآور شد: مدیریت علم بسیار مهم است که دست چه کسی باشد، آیا باید دست استعمارگران باشد یا افراد دیگر.

وی افزود: اگر کنار مدیریت علم، تزکیه باشد و در کنار آن انسان‌های دانشمند دارای تزکیه نفس باشند، موثر خواهد بود.

آیت‌الله رئیسی گفت: نظام ما مبتنی بر چند فقه است؛ فقه اکبر که شامل باورهاست، فقه اوسط یعنی اخلاق فاضله و کریمه و فقه اصغر شامل احکام باید‌ها و نباید‌های الهی است که یک جامعه مبتنی بر فقه است.

وی ادامه داد: اگر نظام، مبتنی بر دین بود باید منظومه فکری نظام عبارت باشد از علوم انسانی اسلامی؛ بدون شک علوم انسانی سکولار نمی‌تواند مبنای فکری این نظام باشد.

رئیس قوه قضاییه ادامه داد: امروز مسئله توجه به علوم انسانی اسلامی در متن نیازهای جامعه قرار دارد و در متن اجرائیات و در تمام حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی وجود دارد. امروز این علوم به عنوان نرم افزار عمل می‌کنند و باید صاحبنظران یک نگاه آسیب‌شناسانه نسبت به آن داشته باشند.

وی گفت: باید با یک نگاه آسیب شناسی با این موضوع برخورد شود؛ البته کارهایی انجام شده اما باید کارهای بسیار دیگری انجام شود. نشست علمی باید برای این نیازها و برای کارهایی که تاکنون انجام نشده برگزار شود؛ چرا که این نیاز جدی برای جامعه‌ای است که می‌خواهد الگو باشد.

رئیس دستگاه قضایی تصریح کرد: در این آسیب‌شناسی و رفع آسیب‌ها خود دانشگاه و حوزه، بهترین‌ها هستند که باید بحث کنند.

آیت‌الله رئیسی تاکید کرد: بحث حقوقی بیرون از دانشگاه و حوزه خوب پاسخ نمی‌دهد. بحث آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی به هنگام و به روز در این موارد در متن حوزه و دانشگاه قرار دارد و بهترین مراجع در این باب خود حوزه و دانشگاه هستند که باید این بحث را دنبال کنند که البته ورود به این بحث مقداری جسارت می‌طلبد.

رئیس دستگاه قضایی با تاکید بر لزوم حمایت‌های مادی و معنوی برای پژوهش در حوزه مذکور اذعان کرد: علی‌القاعده این کار باید مثل حوزه‌های دیگر انجام شود تا ما شاهد نتایج و آثار آن باشیم.

رئیس دستگاه قضایی در ادامه سخنان خود بیان کرد: در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و در قضا نیز من می‌گویم هزاران موردی که امروز مورد سوال قضات ماست، باید مبتنی بر اجتهاد تمدن‌ساز نسبت به این مسائل پاسخ آن را محافل علمی بتوانند برای قضات و دست اندرکاران و کسانی که در میدان هستند، بیان کنند.

آیت‌الله رئیسی افزود: در بانکداری، بیمه و مسائل مختلفِ امور مستحدثه چه مسائلی وجود دارد و در مسائل اجتماعی مسئله‌یابی اولویت‌بندی و صورت‌بندی این مسائل اهمیت دارد.

وی با تبیین نقش علوم انسانی اسلامی در زمینه مبارزه با فساد گفت: علوم انسانی اسلامی باید حتما نسبت به مسئله عدالت و مبارزه با فساد اظهارنظر کند؛ چرا که مبارزه با فساد مسئله بسیار عمیقی است. در بحث‌های تربیتی می‌گویید در رابطه با پیشگیری از وقوع جرم چه کنیم تا در جامعه جرم و جنایت کاهش پیدا کند و چه کنیم تا ناهنجاری‌های اقتصادی اجتماعی و فرهنگی در جامعه کاهش پیدا کند. در این مسائل باید علم و دانش به کمک اجرا بیاید.

رئیس دستگاه قضایی ادامه داد: چه کنیم تا انگیزه جرم بوجود نیاید و چه کنیم که اندیشه جرم بوجود نیاید؟ انگیزه جرم از عدم تربیت درست در جامعه می‌آید.

وی با اشاره به نقش دانشگاه‌ها و حوزه‌ها در زمینه مبارزه با فساد اذعان کرد: آقایان در این مباحث وارد شوند؛ چرا که این‌ها مسائل مهم امروز ماست.

رئیس دستگاه قضایی خاطرنشان کرد: مرحوم محقق در "شرایع" و در "آداب القضاء" مطرح می‌کند و می‌گوید یکی از شرایط قاضی که به منطقه رفته این است که بلد را بشناسد. چه ارتباطی بین حقوق و شناخت جامعه است؟ یکی از آداب این است که قاضی باید جامعه‌شناس باشد. تا قاضی بلد را نشناسد مگر هر جایی می‌شود حکم داد.

آیت‌الله رئیسی با تاکید بر اینکه شخصیت افرادی که مرتکب جرم می‌شوند با یکدیگر متفاوت است، تصریح کرد: جامعه شناسی با حقوق و روانشناسی با حقوق ارتباط دارند و این‌ها از مباحثی است که باید دنبال شود.

وی افزود: اخلاق و حقوق، سیاست و حقوق نیز از موارد دیگر است. البته من از موضع کار خودم عرض می‌کنم. این مباحث را شما و این این کنگره باید حل کند و باید دانشگاه و حوزه در این مباحث کاربردی بحث کند. این‌ها مسئله است و رهبر معظم انقلاب تا کنون چندین جلسه در این زمینه داشته‌اند و دانشگاه باید در این مقوله ورود جدی پیدا کند و راهکار‌هایی برای مجریان و دست‌اندرکاران ارائه دهد.

آیت‌الله رئیسی با انتقاد از موضوعات برخی از پایان‌نامه و تحقیقات علمی تصریح کرد: مسائلی که در برخی از پایان‌نامه و تحقیقات مطرح می‌شود نوع مسئله غیربومی است. عناوین پایان‌نامه‌ها باید بومی شود و مسائل بومی، تنگنا‌ها، مشکلات خودمان و گرفتاری‌هایی که در این رابطه وجود دارد، باید در اولویت قرار گیرد.

وی افزود: همچنانکه در مسئله‌یابی نباید تقلید کرد، راهکار‌ها نیز نباید تقلیدی باشد و باید راهکار‌هایی که به ما ارائه شده را پیدا کنیم. البته برخی مسئله را درست نمی‌شناسند و برخی نیز راهکار مسئله را درست ارائه نمی‌دهند. هر دو این نکات بسیار مهم است که باید مورد توجه باشد.

وی در ادامه سخنان خود با تاکید بر لزوم حمایت جدی از تضارب آرا اظهار کرد: در تضارب آرا، در آزاداندیشی و در نشاط علمی است که مسائل حل می‌شود و دستگاه‌های حاکمیتی باید از نوآوری‌های علمی حقیقتا حمایت کنند؛ البته این حمایت با سخن نیست و باید واقعی باشد و باید از نوآوری‌هایی که در این رابطه وجود دارد، حمایت واقعی شود.

رئیس دستگاه قضایی در ادامه با تاکید بر لزوم ارتباط جدی بین نظام برنامه ریزی و علوم انسانی اسلامی گفت: اینطور نمی‌شود که برنامه‌ریزان کار خود را بکنند و دانشمندان در دانشگاه کار خود را انجام دهند. این دو باید در ارتباط باشند و ارتباط دانشگاه و علم با اجرا باید به نحوی باشد که مسئولان به محافل علمی مسئله عرضه کنند و بگویند امروز برای حل این مسائل باید دانشگاه و محافل علمی فکر کنند و راهکار ارائه دهند؛ اما نه مسئولین مسئله ارائه می‌کنند و نه حرکت‌های علمی ما مسئله‌محور صورت می‌گیرد.

آیت‌الله رئیسی ادامه داد: ارتباط بین برنامه‌ریزی و علم یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است که باید اتفاق بیفتد؛ به نحوی که مجریان و دست‌اندرکاران نیاز‌هایی که امروز عمیقا وجود دارد را کاملا بدانند.

وی افزود: ما نیز ظرفیت بسیاری داریم و کار‌های خوبی هم در این چهل ساله انجام شده؛ اما اگر بخواهیم تمام واقعیات راهبرد‌ها و خط حرکت را بیابیم جامع‌ترین نکته در بیانیه گام دومی است که رهبری معظم انقلاب اسلامی صادر فرمودند و این تحولی است که باید صورت گیرد.

رئیس دستگاه قضایی عنوان کرد: از محوری‌ترین نکات گام دوم، علم و فناوری است. از محور‌های مهم دیگر گام دوم عدالت و مبارزه با فساد است.

آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه ما توسعه را در عدالت تعریف می‌کنیم و این یک کار علمی است، اظهار کرد: باید اول در حوزه علوم انسانی اسلامی بحث عدالت و موضوع عدالت مورد توجه و عنایت قرار گیرد و نگاه به آن نگاه کاربردی باشد؛ در این صورت می‌تواند برای مدیران و دست‌اندرکاران در حوزه‌های مختلف منشاء آثار و برکات باشد.

وی با بیان اینکه بنای ما در دستگاه قضایی ارتباط با حوزه‌ها، دانشگاه‌ها و علم است، گفت: معتقدیم قضات و دست اندرکاران ما اگر از علم و به هنگام شدن نسبت به علم و دانش جدا شدند، مشکلات جدی ایجاد می‌شود و همواره معتقدیم این ارتباط یک ارتباط معناداری است و همه بخش‌های اجرایی در نظام به معنی وسیع کلمه باید ارتباط خود را با علم تعریف کنند و از سوی شما نیز این ارتباط تعریف شود؛ چرا که ارتباط میان برنامه‌ریزی و کار امری ضروری و قطعی است.

انتهای پیام/*

رئیسی: علوم انسانی اسلامی باید نسبت به مسئله عدالت و مبارزه با فساد اظهارنظر کند

نسبیت گرایی فرهنگی

ایدئولوژی سیاسی چیست؟

۱۰ پرسش بی‌پاسخ از دکتر ظریف

مجید رضائیان: محدوديت‌های رسانه‌ای برداشته نشود راه‌ حل معقول و منطقی برای سيستم نخواهد بود